Projekt nowelizacji ustawy o VAT (tzw. SLIM VAT 3) zakłada zmiany w zakresie limitu sprzedaży małego podatnika, które mają zacząć obowiązywać od 1 kwietnia 2023 r – a nie jak początkowo planowano od 1 stycznia 2023 r.

Regulacje unijne

Dyrektywa 2006/112/WE Rady (dalej: Dyrektywa VAT) z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347) stanowi, że państwa członkowskie stosujące system fakultatywny, ustalają dla podatników korzystających z tego systemu na ich terytorium próg na podstawie rocznego obrotu podatnika, obliczonego zgodnie z art. 288. Próg ten nie może przekroczyć 2 000 000 EUR lub równowartości tej kwoty w walucie krajowej.

Polskie przepisy – jak to jest obecnie?

Powyższą możliwość przewidują także polskie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U.2022.931; dalej: ustawa o VAT).

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 2 pkt. 25 ustawy o VAT, za małego podatnika uznaje się podatnika:

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro,
• prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, zarządzającego alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45 000 euro

przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Spełnienie powyższych przesłanek, upoważnia podatnika do zastosowania metody kasowej, a nie jak jest to powszechnie – rozliczenia memoriałowego, a w konsekwencji także do uzyskania prawa do stosowania rozliczeń kwartalnych w VAT (z pewnymi wyjątkami, zawartymi w dalszej części artykułu).

Czym jest zasada kasowa?

W metodzie kasowej, obowiązek zapłaty podatku VAT z wystawionej faktury powstaje w momencie otrzymania zapłaty za tę fakturę – w odróżnieniu do zasady memoriałowej, w której podatek VAT należy rozliczyć w okresie wystawienia danej faktury bez względu na fakt czy w rzeczywistości dana faktura została opłacona.

Przepis art. 21 ustawy o VAT szczegółowo opisuje zasadę kasową i zgodnie z nim mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje:

• z dniem otrzymania całości lub części zapłaty – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika o którym mowa w art. 15, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny,
• z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1
  – po uprzednim zawiadomieniu na piśmie naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę, zwaną dalej „metodą kasową”; otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.
• Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą, po uprzednim zawiadomieniu na piśmie naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę.
• Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczył kwotę określoną w art. 2 pkt 25.

Zgłoszenia wyboru metody kasowej i zawiadomienia o rezygnacji ze stosowania tej metody dokonuje się na formularzu VAT-R.

Podstawową więc korzyścią z metody kasowej może być mniejsza ilość składanych deklaracji w ciągu roku podatkowego – cztery deklaracje zamiast dwunastu, a także samo odroczenie terminu zapłaty podatku.

Deklaracje kwartalne

Mały podatnik VAT – jak wskazano już wcześniej- zgodnie z art. 99 ust. 2 oraz 3 ustawy o VAT ma prawo także do kwartalnych rozliczeń podatku.

Zgodnie z ustawą o VAT mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

Deklaracje kwartalne mogą, po uprzednim zawiadomieniu na piśmie naczelnika urzędu skarbowego, najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa, składać również:

• mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej;
• podatnicy podlegający opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek, o którym mowa w art. 28j ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm.), jeżeli wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) u tych podatników nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 4 000 000 euro, przy czym przeliczenia kwoty wyrażonej w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Ustawa przewiduje jednak pewne wyłączenia – zatem nie każdy z małych podatników będzie uprawniony do kwartalnego sposobu rozliczeń. Zgodnie z art. 99 ust. 3a uprawnienia tego zostaną pozbawieni podatnicy:

• zarejestrowani przez naczelnika urzędu skarbowego jako podatnicy VAT czynni – przez okres 12 miesięcy począwszy od miesiąca, w którym dokonana została rejestracja lub
• którzy w danym kwartale lub w poprzedzających go 4 kwartałach dokonali dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy, chyba że łączna wartość tych dostaw bez kwoty podatku nie przekroczyła, w żadnym miesiącu z tych okresów, kwoty 50 000 zł, lub;
• którzy w danym kwartale dokonali importu towarów na zasadach określonych w art. 33a ust. 1;
• w przypadku których w danym kwartale stwierdzono, że wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewniali możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego.

Planowane zmiany

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy, zaproponowana została zmiana limitu wartości sprzedaży dla małego podatnika do kwoty 2 000 000 euro, co stanowi jednocześnie maksymalną możliwą kwotę przewidzianą w przepisach dyrektywy VAT.

W oczywisty zatem sposób, wyższy limit doprowadzi do zwiększenia się grona osób uprawnionych do posiadania statusu małego podatnika, a w konsekwencji – większą liczbę podatników uprawnionych do stosowania metody kasowej oraz kwartalnego rozliczenia VAT.

Do przeliczenia tegoż limitu na kwotę odpowiadającą mu w PLN, należy zastosować średni kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, który w tym roku przypada na 3 października i wynosi 4,8272 zł.

W konsekwencji przyszłoroczny limit po zmianach dla 2023 roku wynosić będzie odpowiednio 9 654 000 zł oraz dla kwoty 45 000 euro – 217 000 zł.

Ze względu na fakt, iż na obecną chwilę projekt ustawy znajduje się na etapie konsultacji z Komisją Prawniczą i nie wiadomo w jakim ostatecznie kształcie zostanie uchwalony – w powyższej tabeli ujęte zostały obie możliwości kształtowania się przyszłorocznego progu małego podatnika VAT.