Mająca wejść w życie nowelizacja ustawy o VAT (tzw. SLIM VAT 3), przewiduje korzystne rozwiązania dla podatników bezgotówkowych w postaci szybszego zwrotu VAT. Po wspólnych analizach rynku z Krajową Administracją Skarbową, Ministerstwo Finansów w projekcie ustawy zapowiada dwie formy liberalizacji warunków szybkiego zwrotu VAT: stałą oraz czasową.
Zmiany bezterminowe
W zakresie stałej liberalizacji warunków zmianą jest skrócenie wymaganego czasu posiadania wyłącznie kas fiskalnych online lub wirtualnych oraz spełnienia warunku wartości sprzedaży osiąganych na tych kasach z 12 do 6 miesięcy przed okresem, za który podatnik ubiega się o zwrot podatku przy jednoczesnym obniżeniu wartości ewidencjonowanej w kasie sprzedaży brutto z 50 na 40 tys. złotych.
Jak podaje Ministerstwo Finansów, zmiana ta uzasadniona jest rosnącą liczbą kas online i wirtualnych, wprowadzanych do użytku przez podatników, co oddziałuje na poszerzanie się grona przedsiębiorców spełniających warunki szybszego zwrotu podatku VAT. Ograniczenie związane z 12 miesięcznym okresem posiadania wyłącznie kas online lub wirtualnych jest zdaniem wnioskodawcy projektu barierą, która może powodować nieuzasadnione ograniczenie dla podatników. Przewidywane zmiany mają zwiększyć ilość podatników spełniających oba warunki. Jednocześnie nie dostrzeżono zagrożeń dla budżetu państwa poprzez wprowadzenie tychże rozwiązań.
Zmiany terminowe
Oprócz zmian o charakterze stałym ustawa przewiduje także przepisy przejściowe, mające obowiązywać do 31 marca 2025 r. Zmiany te mają dotyczyć obniżenia progów dla dwóch ekonomicznych warunków zwrotu. Podatnik będzie miał możliwość skorzystania w tym okresie z preferencyjnych warunków zwrotu VAT pod warunkiem, że:
- wymagany udział procentowy wartości sprzedaży przy zastosowaniu kas fiskalnych online lub wirtualnych w całkowitej wartości sprzedaży był nie niższy niż 70% (po okresie przejściowym wzrośnie do wymaganych 80%);
- wymagany udział procentowy otrzymanych płatności realizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych w stosunku do łącznej wartości sprzedaży był nie niższy niż 55% (po okresie przejściowym próg wzrośnie do wymaganych 80%).
Według ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2022, poz. 2360), instrumentem płatniczym jest zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego. Instrumentami płatniczymi mogą być m.in. karty, płatności mobilne lub zlecenia przelewów.
Łączną wartość sprzedaży wraz z podatkiem ustala się w oparciu o dane zgromadzone w Centralnym Repozytorium Kas, natomiast całkowitą wartość sprzedaży wraz z podatkiem ustala się w oparciu o Jednolity Plik Kontrolny [JPK_VAT].
Rozwiązania te mają dać czas podatnikom na zwiększenie ilości płatności bezgotówkowych rejestrowanych przy użyciu kas online lub wirtualnych całości osiąganej przez nich sprzedaży.
Zmiany w doręczeniach
Przepisy art. 87 ust. 6j-6l ustawy o VAT stanowią szczególną zasadę doręczania postanowień o przedłużeniu terminu 15-dniowego zwrotu VAT albo decyzji o odmowie dokonania zwrotu w terminie 15 dni. Przewidują one fikcję doręczenia dla przypadków, gdy takie postanowienie lub decyzja nie zostaną podjęte albo odebrane w terminie 4 dni od dnia określonego w ust. 6j pkt 1-3, co stanowi poważny i wątpliwy konstytucyjnie, wyłom od zasady 14-dniowego awizowania wszelkich doręczeń.
Projekt ustawy wprowadza ust. 6m do art. 87, zgodnie z którym jeżeli postanowienie o przedłużeniu 15-dniowego terminu zwrotu VAT zostałoby doręczone na zasadach określonych w ust. 6j-6l, czyli z zastosowaniem tzw. fikcji doręczenia postanowienia (tj. z upływem 4 dni od dnia określonego w ust. 6j pkt 1-3), to zażalenie wnosi się w terminie 17 dni (wcześniej było to 7 dni) od dnia dokonania doręczenia z upływem terminu tych 4 dni. Natomiast gdy decyzja o odmowie zwrotu VAT w 15-dniowym terminie zostałaby doręczona na zasadach takich jak wyżej wymienione, to odwołanie wnosi się w terminie 24 dni (wcześniej było to 14 dni) od dnia dokonania doręczenia z upływem terminu tych 4 dni.
Jak czytamy w uzasadnieniu:
„Przykładowo jeżeli postanowienie o przedłużeniu 15-dniowego terminu zwrotu nie zostanie odebrane w terminie 4 dni od dnia rozpoczęcia przechowywania pisma w placówce pocztowej, doręczenie uważa się za dokonane z upływem terminu tych 4 dni (art. 87 ust. 6j pkt 1). Termin 17 dni na wniesienie zażalenia byłby liczony od upływu 4 dni od pierwszego awiza (fikcja prawna doręczenia) niezależnie od tego czy w późniejszym czasie podatnik odbierze postanowienie z placówki pocztowej czy nieodebrane pismo zostanie zwrócone do organu.”
Proponowana zmiana ma, zgodnie z uzasadnieniem, wzmocnić ramy proceduralne szybkiego zwrotu VAT tak, żeby podatnik miał w każdej sytuacji zagwarantowaną możliwość skutecznego wniesienia zażalenia na postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu VAT lub odwołania od decyzji o odmowie zwrotu, niezależnie od trybu ich doręczenia oraz tego, czy postanowienie zostało następnie przez niego podjęte albo odebrane. Wydłużenie terminów umotywowane jest szczególnym charakterem tej preferencji podatkowej oraz wyważeniem praw proceduralnych podatnika.
Ocena zmiany terminów
Czytając powyższą zmianę i jej uzasadnienie, trudno jest nie ulec wrażeniu, że ma ona ukryty motyw. I jak to zwykle bywa z pomysłami fiskusa, raczej nie oznacza to zmiany na korzyść podatników. Według zmiany, łączne terminy na wniesienie zażalenia i odwołania to odpowiednio 21 dni i 28 dni. Według dotychczasowych zasad, termin na zażalenie to również 21 dni (14 dni awizowania plus 7 dni na wniesienie zażalenia), a na odwołanie również 28 dni (14 dni awizowania plus 14 dni na wniesienie odwołania). W istocie więc łączny czas nie zmienia się w żaden sposób. Wydłuża się czas na sporządzenie ww. środków zaskarżenia, co oczywiście daje większe możliwości ich skutecznego wniesienia (więcej czasu na zapoznanie się z rozstrzygnięciem i oczywiście na sporządzenie pisma). Drastycznie jednak zmniejsza się czas na odbiór – aż o 10 dni. Z uzasadnienia nie wynika przy tym, żeby zmianie ulec miały przepisy o przechowywaniu korespondencji na poczcie, więc powinna ona być dalej dostępna przez dwa tygodnie w placówce pocztowej. Pytanie więc czy zmiana ta nie jest obliczona na utrudnianie odbioru korespondencji? Ponadto, co z korespondencją na eePUAP, która raczej dominuje w obecnych czasach? Przekonamy się w praktyce.
Od kiedy?
Zgodnie z założeniami Ministerstwa Finansów pakiet SLIM VAT 3 miał obowiązywać od 1 stycznia 2023 r., jednak w toku prac legislacyjnych Rady Ministrów zdecydowano o przesunięciu wejścia w życie ww. projektu zmian do Ustawy o VAT na 1 kwietnia 2023 r. Ustawa nowelizująca wciąż jest przedmiotem prac Rady Ministrów i nie trafiła jeszcze do Sejmu. Wspomniane wcześniej zmiany o charakterze czasowym będą obowiązywać od tego samemu momentu, co pozostałe przepisy, a czas ich obowiązywania niezmiennie upłynie 31 marca 2025 r.
Podsumowanie
Zmiany zaproponowane w projekcie SLIM VAT 3 zapewne osiągną swoje założenia i spopularyzują realizowanie transakcji bezgotówkowych, dzięki czemu coraz więcej podatników będzie podlegało ww. przepisom i uzyska możliwość szybszego zwrotu podatku VAT.