Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, potocznie też zwany podatkiem ryczałtowym, jest uproszczoną formą opodatkowania PIT, której podstawę opodatkowania stanowi osiągnięty przychód, a nie dochód tak jak w większości innych form opodatkowania. Prowadzenie działalności gospodarczej, która została opodatkowana ryczałtem ewidencjonowanym, wymaga prowadzenia ksiąg ewidencyjnych, które dokumentują uzyskane przychody. Taka forma opodatkowania jest bardziej korzystna dla osób, które nie mogą wykazać istotnych kosztów do odliczenia a tym bardziej jest skierowana szczególnie do osób, których prowadzona działalność opiera się głównie na ich wiedzy i pracy (osoby fizyczne prowadzące działalność samodzielnie, w formie spółki cywilnej lub jawnej). Ryczałt ewidencyjnowany jest korzystny dla przedsiębiorców z uwagi na niższe stawki od zasadniczych stawek PIT oraz z uwagi na fakt eliminowania konieczności ewidencjonowania faktur zakupowych, co z kolei znacznie upraszcza rozliczenia księgowe. Minusem ryczałtu od przychodów jest jednak brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu. Stawki podatku ryczałtowego zależą od rodzaju prowadzonej działalności a nie od wysokości osiąganych przychodów i wahają się od 2% do 17%.
Przepis art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne szczegółowo przedstawia katalog form prowadzenia działalności od których uzależniony jest wybór stawki zryczałtowanego podatku. Wymieniając konkretne przykłady działalności podane są kody PKWiU, dzięki którym łatwiej (co nie znaczy pewniej z uwagi na zawiłości klasyfikacji statystycznej) możemy sprawdzić czy nasza działalność podlega pod daną stawkę. Tak jak już wspomniano, stawki zryczałtowanego podatku są uzależnione od prowadzonej działalności, poniżej przedstawiamy przykładowy wykaz działalności wykonywanej przez podatników, do których przypisuje się konkretne stawki:
Jak widać katalog działalności, które podlegają pod różne stawki opodatkowania jest dość szeroki. Mimo to, na mocy ustawy niektóre zawody nie mogą wybrać opodatkowania ryczałtowego od przychodu. Również osoby, które były lub są zatrudnione na umowę o pracę, a chcą prowadzić własną działalność gospodarczą bądź też wykonywać na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy takie czynności, jakie w ostatnim czasie wykonywali w ramach stosunku pracy, nie mogą skorzystać z ryczałtu.
Dodatkowo, jeśli w 2020 r. nasze przychody przekroczyły 2.000.000 euro z działalności prowadzonej samodzielnie lub też w formie spółki cywilnej albo jawnej osób fizycznych i jeśli tę kwotę przekroczyła suma przychodów wszystkich wspólników, rozliczających się miesięcznie to w 2021 r. jako podatnik nie będziemy mogli zastosować podatku zryczałtowanego jako formy rozliczenia. Tak samo stanie się w przypadku, kiedy przychody przekroczyły 2.000.000 euro z działalności prowadzonej samodzielnie lub też w formie spółki cywilnej albo jawnej osób fizycznych, rozliczających się kwartalnie. Jak nie da się nie zauważyć powyższe kwoty limitów są ustalane w euro. Żeby ustalić kwotę limitu w polskiej walucie przelicza się ją po średnim kursie euro ogłoszonym przez NBP z dnia 1 października roku poprzedzającego rok podatkowy.
Jeżeli jako podatnik nie jesteśmy pewni zastosowania w naszej sytuacji określonej stawki ryczałtu do usługi wskazanej w kodzie PKWiU, dobrym rozwiązaniem, które nas zabezpieczy jest np. wystąpienie do Dyrektora KIS o uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej w zakresie potwierdzenia stosowania takiej stawki.
W sytuacji, kiedy określimy, pod którą stawkę może podlegać nasza działalność pojawia się pytanie czy przejście na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w ogóle się nam opłaca. Biorąc pod uwagę fakt, że taka decyzja jest kwestią indywidualną, należy przed jej podjęciem przeanalizować koszty jakie faktycznie ponosimy wykonując działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z działalności uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Przy zdecydowaniu się na podatek od przychodów ewidencjonowanych składki na ubezpieczenia społeczne są przykładem wydatku, który pomniejsza przychód w ryczałcie. Również możemy odliczyć przychody związane z wydatkami, np. na cele rehabilitacyjne oraz związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, kwoty darowizn przekazane na cele pożytku publicznego lub kultu religijnego do równowartości nieprzekraczającej 6% podstawy opodatkowania w skali roku podatkowego jak również możemy odliczyć wydatki dotyczące użytkowania Internetu, z zastrzeżeniem że kwota w roku podatkowym nie może przekroczyć 760 zł. Natomiast sam podatek pomniejszyć możemy chociażby o składkę zdrowotną. Ważną kwestią jest jednak, że podobnie jak w podatku liniowym, wybór ryczałtu wyklucza możliwość korzystania z niektórych ulg podatkowych, np. ulgi rodzinnej.
Podatnicy rozpoczynający prowadzenia działalności gospodarczej, którzy wybierają ryczałtowy podatek ewidencyjny muszą w terminie do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności (nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu) zgłosić naczelnikowi odpowiedniego urzędu skarbowego (właściwego wg. miejsca zamieszkania) taki fakt. Wygodnym aspektem zgłoszenia deklaracji wyboru takiego opodatkowania jest możliwość wpisania tego faktu we wniosku rejestracyjnym CEIDG-1, co jednak nie jest rozwiązaniem dla podatników decydujących się na np. prywatny wynajem, również objęty ryczałtem. Pamiętać należy jednak, że rozpoczęciem działalności gospodarczej nie jest całkowita lub częściowa zmiana branży albo przedmiotu działalności, jak również zmiana umowy spółki lub zmiana wspólnika oraz powstanie przedsiębiorstwa w spadku. W przypadku ryczałtu równie ważna jest sytuacja, w której okaże się, że taka forma opodatkowania ryczałtem jest dla nas jednak niekorzystna – musimy pamiętać o tym, że w takim wypadku niestety nie możemy w ciągu roku z niej zrezygnować.
W przypadku, kiedy zdecydujemy się zmianę rozliczania podatku dochodowego i będziemy przechodzić na ryczałtową formę opodatkowania naszej działalności, trzeba sporządzić pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem i w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym lub do końca roku podatkowego (jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego) dostarczyć te oświadczenie jak w wyżej wskazanym przypadku naczelnikowi odpowiedniego urzędu skarbowego. W sytuacji, kiedy wyboru opodatkowania dokonuje przedsiębiorstwo w spadku, należy złożyć takie oświadczenie Naczelnikowi Urzędu Skarbowego właściwemu wg. ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego przedsiębiorcy.
Kiedy w odniesieniu do przychodów uzyskiwanych za pośrednictwem spółki cywilnej oraz spółki jawnej zdecydujemy się na wybór opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, należy mieć na uwadze to, że każdy ze wspólników spółki ma obowiązek złożenia oświadczenia o wyborze wskazanej formy opodatkowania. Podatnik co roku nie musi jednak pamiętać o złożeniu takiego oświadczenia, ponieważ wybór opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych prowadzonej działalności gospodarczej dotyczy również lat następnych.
Przepis art. 15 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne nakłada na podatników jak i wspólników spółek obowiązki związane z opodatkowaniem ich działalności przez ryczałt od przychodów ewidencjonowanych takie jak posiadania oraz przechowywania dowodów zakupu towarów, prowadzenie wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, prowadzenie ewidencji przychodów (za każdy rok podatkowy odrębnie), przechowywanie ewidencji oraz dowodów, na podstawie których dokonuje się wpisów do ewidencji, a także dowodów zakupu, w miejscu wykonywania działalności lub, jeżeli działalność prowadzona jest w formie spółki, w siedzibie lub biurze rachunkowym zajmującym się prowadzeniem ewidencji.
Mając na uwadze powyższe, kiedy bilans kosztów wyjdzie nam stosunkowo niski, dobrym rozwiązaniem będzie zdecydowanie się na ryczałt ewidencjonowany, nawet kiedy stawka, pod którą podlegamy będzie niższa jedynie o 2 punkty procentowe.