W związku z koniecznością wdrożenia nowych zasad, przygotowano projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (dalej: Projekt ustawy), który wprowadza szereg nowych obowiązków mających wstępnie obowiązywać od 3 lipca 2021 r. Proponowane zmiany mogą prowadzić do sytuacji, w której konsumenci będą płacić więcej ze względu na opłatę produktową jaka wynika z implementacji dyrektywy 2019/904 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 9 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (dalej: Dyrektywa).
Co wynika z Projektu ustawy?
Głównym założeniem omawianego projektu jest objęcie konkretnych rodzajów opakowań opłatą produkcyjną, co oznacza, że jednorazowe opakowania mogą być nie tylko nieopłacalne, ale jak wskazuje Projekt ustawy obrót niektórych z nich może być również zabroniony.
Jak widzimy w uzasadnieniu, celem Projektu ustawy jest poszerzenie zakresu ustawy o produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, aby zapobiec negatywnemu wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, zdrowie człowieka, a także zachęcania do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Warto dodać, że niezbędne jest podjęcie jak najszybszych działań względem ochrony ekosystemu ze względu na skutki jakie w ostatnim czasie są zauważalne.
Mimo, iż sukcesywnie wprowadza się ograniczenia co do produkcji plastiku, to jego wytwarzanie stale wzrasta. Głównym problemem są w szczególności wszelkie wyroby jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Aby uświadomić sobie o skali ich produkcji, warto odnieść się do statystyk opublikowanych przez Plastic Europe. Zgodnie z danymi, światowa produkcja tworzyw sztucznych w Europie w 2016 r. wyniosła aż 335 mln ton[1].
Opłata produktowa i nowe obowiązki
Jak wynika z art. 3c ust. 2 Projektu ustawy, maksymalna stawka opłaty ma wynosić 1 zł za sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, co porównując z opłatą cukrową czy „małpkową” pokazuje, że jest to spora opłata. Warto dodatkowo wspomnieć, że do opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego podlegających zmniejszaniu jego stosowania zalicza się m.in. kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka, pojemniki na posiłki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, które przeznacza się do bezpośrednio spożycia na miejscu bądź na wynos oraz posiłki gotowe do spożycia bez dalszej obróbki z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.
Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, poszerzenie opłaty produktowej jest transpozycją art. 4 Dyrektywy i jej celem jest zniechęcenie konsumentów do nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego na rzecz opakowań i produktów z alternatywnych tworzyw lub opakowań i produktów wielokrotnego użytku.
Co więcej, wskazano, że maksymalna stawka opłaty może wynieść 1 zł za jedną sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego natomiast rzeczywista stawka opłaty jaka jest przeznaczona na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z tych produktów ma zostać odpowiednio określona w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw klimatu.
Nie można nie wspomnieć również o nowych obowiązkach spoczywających na przedsiębiorcy, który będzie zobowiązany zapewnić nabywcom opakowania wielokrotnego użytku lub opakowania wytworzone z materiałów innych niż tworzywa sztuczne.
Warto na koniec dodać, że niepobranie takiej opłaty od jednostek do tego zobowiązanych, będą pobierane kary pieniężne w wysokości od 500 zł aż do 20 000 zł.
Zakaz wprowadzania do obrotu
Co więcej, na podstawie art. 3i Projektu ustawy, zakazano wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego wymienionych w załączniku nr 7 oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Odnosząc się więc do zawartości załącznika nr 7, wskazać należy, że do produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego objętych zakazem wprowadzania do obrotu zalicza się patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów, pojemniki na posiłki, napoje oraz kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego.
Warto dodać, że dnia 21 kwietnia 2021 r. na stronie Ministerstwa Finansów pojawił się komunikat w sprawie wydłużenia terminu do 5 maja 2021 r. konsultacji publicznych Projektu ustawy (UC 73), w związku z czym, wszelkie prace nad projektem zostaną przedłużone.
Mimo, że Projekt ustawy wprowadza nowy obowiązek opłaty, to takie działania są z pewnością niezbędne, aby zminimalizować problem korzystania z plastiku w każdym obszarze. Niewątpliwie wyeliminowanie całkowicie plastiku z życia codziennego nie jest możliwe, jednak wszelkie działania ograniczające jego wykorzystanie są konieczne, aby zmniejszyć skutki globalnego problemu w przyszłości.
[1] https://www.plasticseurope.org/pl/newsroom/aktualnosci/archiwum-aktualnosci-2018/tworzywa-sztuczne-fakty-2017