Blog

Advicero Nexia
Strona główna / Blog / Projekt ustawy o fundacji rodzinnej

Projekt ustawy o fundacji rodzinnej

W dniu 23 listopada 2022 r. Sejm przyjął do procedowania rządowy projekt ustawy, zakładający utworzenie nowej instytucji, jaką ma być fundacja rodzinna. W dniu 14 grudnia 2022 r. ustawę o fundacji rodzinnej przekazano Marszałkowi Senatu. Projekt ustawy wraz z poprawkami senackimi został 12 stycznia 2023 r. skierowany, celem dalszego procedowania, do sejmowej Komisji Gospodarki i Rozwoju.

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna, jak czytamy w uzasadnieniu projektu, to organizacja mająca na celu „wielopokoleniową sukcesję przedsiębiorstwa”, zapewniająca akumulację, ochronę majątku rodzinnego zgodnie z wolą fundatora, a przy tym ułatwienie sukcesji polskich przedsiębiorstw, dalej niż do drugiego pokolenia – w szerszej perspektywie ma to przekładać się na wypracowanie jednolitych standardów zarządzania i gospodarowania majątkiem danego przedsiębiorstwa, rozdzielając przy tym sferę działalności gospodarczej, od sfery życia prywatnego. Ma to jednoznacznie przekładać się na efektywny rozwój firmy, a tym samym chronić ją przed nieprofesjonalnym zarządem, problemami związanymi z dziedziczeniem, czy na uniknięcie przejęcia firmy o wielopokoleniowej renomie przez zagranicznych inwestorów. Odpowiadać na wszystkie te problemy ma fundacja rodzinna, która w zamyśle zagwarantuje stabilność prowadzenia biznesu zgodnie z wolą założyciela firmy, zapewniając instrument chroniący przed podziałem majątku po przeprowadzeniu sukcesji.

Jakie założenia realizować mają fundacje rodzinne?

Nowo zaproponowana „organizacja” ma nie tylko gromadzić i zarządzać majątkiem, ale również spełniać świadczenia na rzecz i w interesie beneficjentów, wyróżnionych przez fundatora zgodnie ze statutem i tzw. listą beneficjentów – mają to być członkowie rodziny fundatora (osoby fizyczne), którzy nie muszą się przy tym angażować w prowadzenie przedsiębiorstwa, mogą to być również inne osoby fizyczne, niespokrewnione z fundatorem, ale będą też mogły nimi zostać organizacje pozarządowe. Beneficjentem może być również fundator. Zachowany przy tym zostanie np. obowiązek alimentacyjny, a brak możliwości zaspokojenia danego beneficjenta w pełnej wysokości, będzie wiązał się z dokonaniem miarkowania świadczeń wobec innych beneficjentów. Fundacja będzie również solidarnie odpowiadała za zobowiązania fundatora powstałe przed jej ustanowieniem, ta odpowiedzialność nie będzie mogła być bez zgody wierzyciela wyłączona ani ograniczona, ale będzie ograniczona do wartości mienia wniesionego przez fundatora.

Fundacja będzie mogła wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie we wskazanym ustawowo zakresie:

  • zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
  • najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
  • przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
  • nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
  • udzielania pożyczek:
    • spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,
    • spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
    • beneficjentom;
  • obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
  • prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Postepowanie w sprawie utworzenia fundacji

Fundator, aby założyć fundację rodzinną, musi podjąć szereg czynności prawnych. Jak przytoczono na stronie rządowej, etapy te zawierają się w pięciu krokach:

  • Złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie.
  • Sporządzenie statutu zawierającego reguły działania fundacji rodzinnej.
  • Przekazanie majątku na fundusz założycielski.
  • Ustanowienie organów fundacji rodzinnej.
  • Wpisanie fundacji rodzinnej do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Projekt ustawy a kwestie związane z opodatkowaniem

W treści projektu ustawy zawarte zostały kwestie opodatkowania fundatora, beneficjenta, a także została utworzona „grupa zero” zwolniona z podatku dochodowego. Sama fundacja, jako podmiot będący osobą prawną, również zostanie zwolniona podmiotowo z owego podatku (proponowany nowy pkt 25 w art. 6 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – dalej ustawa o CIT), co będzie dotyczyło wybranych kategorii zdarzeń gospodarczych, mieszczących się w zakresie ustawowym działalności gospodarczej, jaka może być prowadzona przez fundację rodzinną.

  • Fundacja rodzinna ma być osobą prawną, będzie podlegać przepisom ustawy o CIT.
  • Fundacja rodzinna będzie opłacać CIT w wysokości 15% pobierany dopiero w momencie przekazywania świadczeń beneficjentom, a także w przypadku przekazania lub postawienia do dyspozycji mienia w związku z jej rozwiązaniem.
  • Fundacje rodzinne, które prowadząc działalność gospodarczą dopuszczą się jej rozszerzenia poza zapisy wskazane ustawowo, nie będą uprawnione do korzystania ze zwolnienia podatkowego, w tym zakresie będą opodatkowane wg stawki 25% CIT.
  • Beneficjenci, w kategorii osób fizycznych, jako podatnicy PIT, zostaną zwolnieni z podatku, o ile będą mieścić się w ramach „grupy zero”, czyli będą: fundatorem lub jego małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, pasierbem, ojczymem lub macochą. Pozostali zapłacą 15% PIT.

Zmiany w obrębie prawa spadkowego

Zmianom ulegną również przepisy prawa spadkowego. Zgodnie z założeniem zachowek – czyli uprawnienia bliskich krewnych do żądania zapłaty określonej kwoty pieniędzy od osób, które nabyły prawa do spadku – ulegnie gruntownej zmianie. W projekcie ustawy dopuszczono bowiem możliwość zrzeczenia się zachowku, rozłożenia go na raty, odroczenia terminu płatności, jak i obniżenia jego wysokości. Wysokość świadczenia dodatkowo ulegnie zmniejszeniu wprost proporcjonalnie do świadczeń wypłaconych na rzecz uprawnionego do wypłaty, tj. beneficjenta. Zmiany mają pozwolić utrzymać stabilność finansową, jak i obniżyć ryzyko niewypłacalności fundacji przy jednoczesnym uniknięciu pokrzywdzenia dla uprawnionego do zachowku.

Przeszkody na drodze implementacji

Prace nad projektem ustawy wciąż trwają, a ewentualnych trudności w implementacji ustawy można doszukiwać się licznych przeszkodach wynikających z konieczności ujednolicenia innych tekstów prawnych, na poziomie odpowiadającym strukturalnie rozwiązaniom zawartym w tekście projektu ustawy. Istotną kwestią będzie również nałożenie obowiązku zmiany nazwy na podmioty zarejestrowane w KRS, posługujące się obecnie nazwą brzmiącą identycznie do procedowanego projektu ustawy – zgodnie z nowymi przepisami tylko podmioty utworzone w brzmieniu projektowanej legislacji będą posiadały legitymizację do stosowania w nazwie sformułowania „Fundacja Rodzinna” czy też skrótu „F.R.”.

Poprawki senackie

Izba wyższa Senatu RP w dniu 13 stycznia 2023 roku przekazała tekst ustawy do Sejmu, proponując przy tym szereg poprawek, z czego najważniejsze z nich dotyczyły:

  • Możliwości zastosowania przez fundację rodzinną „CIT’u estońskiego”, jeśli fundacja jest wspólnikiem spółki funkcjonującej według takiego opodatkowania.
  • Fundacja rodzinna miałaby zostać zwolniona z podatku od przychodów z budynków.
  • Określono zasady wnoszenia do fundacji rodzinnej istniejącej już fundacji rodzinnej ulokowanej na gruncie prawa zagranicznego.
  • Rozszerzony został zakres ustawowej działalności gospodarczej prowadzonej przez fundacje – zmiany objęły: a) dopuszczenie działalności rolnej i b) dopuszczenie działalności opartej o gospodarkę leśną.

Nad przyjęciem lub odrzuceniem zaproponowanych zmian posłowie prawdopodobnie obradować będą na 71szym posiedzeniu Sejmu, zaplanowanym na 25 oraz 26 stycznia. Temat fundacji rodzinnej nie został jednak jeszcze przywołany w kalendarzu obrad nadchodzącego posiedzenia.

Treść całego projektu ustawy o fundacji rodzinnej można znaleźć tutaj.