Jak wynika z ustawy o podatku akcyzowym (dalej: upa) i art. 2 ust. 1 pkt 1, za wyroby akcyzowe uznaje się m.in. wyroby energetyczne i energię elektryczną, określone w załączniku nr 1 do u.o.p.a (w którym to wymieniono energię elektryczną o kodzie CN 2716 00 00).

Co więcej, na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 3,4 i 6 upa, w przypadku energii elektrycznej, przedmiotem opodatkowania akcyzą jest zużycie energii elektrycznej przez podmiot posiadający koncesję, zużycie energii elektrycznej przez podmiot nieposiadający koncesji, który wyprodukował tę energię, a także zużycie energii elektrycznej przez nabywcę końcowego, jeżeli nie została od niej zapłacona akcyza w należnej wysokości nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży tej energii elektrycznej nabywcy końcowemu.

Powyższy katalog czynności, który decyduje o zaistnieniu czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą wskazują także na podmiot nieposiadający koncesji, który wyprodukował tę energię. W tym przypadku obowiązek podatkowy zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 3 upa powstaje w chwili zużycia energii elektrycznej przez podmiot, który takiej koncesji nie posiada a wyprodukował tę energię. Przy czym, art. 16 ust. 1 upa wskazuje na warunek powstania obowiązku zgłoszenia rejestracyjnego – w tym m.in. konieczność prowadzenia działalności gospodarczej. Taki zapis powoduje liczne wątpliwości podatników pod względem ewentualnych obowiązków wynikających z podatku akcyzowego, które w niniejszym artykule zostaną przedstawione w sposób praktyczny, wynikający z dotychczasowych doświadczeń.

Problemy praktyczne przedsiębiorcy

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że w przypadku przedsiębiorców wytwarzających energię elektryczną z paneli fotowoltaicznych, nie zawsze będziemy mieli do czynienia z obowiązkiem zapłaty podatku akcyzowego. Należy jednak przy tym zwrócić uwagę na kilka istotnych przesłanek, które podmiot wytwarzający energię zobowiązany jest spełnić, aby z ewentualnego zwolnienia skorzystać. Warto przy tym zwrócić również uwagę, na ewentualne obowiązki inne niż obowiązek zapłaty podatku, wynikające z faktu produkcji energii elektrycznej w tym potencjalną rejestrację jako podmiot akcyzowy, czy prowadzenie ewidencji.

Rozpoczynając analizę nad praktycznymi problemami przedsiębiorcy warto pochylić się nad kwestią zwolnienia przedmiotowego z akcyzy, które zostało przewidziane w § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego. Na podstawie tego przepisy możliwe jest zastosowanie zwolnienia od akcyzy za zużycie energii elektrycznej wyprodukowanej z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW przez podmiot, który zużył tę energię. Zwolnienie jednak o którym mowa powyżej, może być stosowane pod warunkiem, że od tych wyrobów energetycznych została zapłacona akcyza w należnej wysokości.

Odnosząc się natomiast do kwestii obowiązków formalnych, należy zwrócić uwagę iż w upa przewidziano wyjątki od obowiązku zgłoszenia rejestracyjnego w przypadku energii elektrycznej. Tak przykładowo w art. 16 ust. 7a upa wskazujący na brak obowiązku dokonania zgłoszenia rejestracyjnego do podmiotów produkujących energię elektryczną z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW, która nie jest dostarczana do instalacji połączonych i współpracujących ze sobą służących do przesyłania tej energii, lecz jest zużywana przez ten podmiot, pod warunkiem że od wyrobów energetycznych wykorzystywanych do produkcji tej energii elektrycznej została zapłacona akcyza w należnej wysokości.

Zgodnie z powyższym, aby faktycznie podmiot, który produkuje energię i zużywa ją z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW, nie był zobowiązany do składania zgłoszenia rejestracyjnego, to konieczne jest, aby ta energia była przede wszystkim zużywana tylko i wyłącznie przez podmiot, który ją produkuje. Dodatkowo, energia taka nie może być sprzedawana ani dostarczana do instalacji połączonych i współpracujących ze sobą, służących do przesyłania tej energii i co ważne, powinna od nich zostać zapłacona akcyza.

Nie można nie wspomnieć przy zwolnieniu również o możliwościach zwolnienia przedmiotowego z podatku na podstawie art. 30 ust. 1 i 2 upa, gdzie zwolnienie z energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii może wystąpić przez obniżenie akcyzy należnej od energii elektrycznej za najbliższe okresy rozliczeniowe, ale co ważne – nie wcześniej niż z chwilą otrzymania potwierdzenia umorzenia świadectwa pochodzenia energii. Oznacza to, iż dopiero w chwili otrzymania dokumentu potwierdzającego umorzenie świadectwa przez podatnika możliwe jest spełnienie warunku uprawniającego do zwolnienie akcyzowego na mocy ww. art. 30 ust. 1 upa Tak przykładowo w wyroku z dnia 21 października 2020 r. (sygn. akt I SA/Gd 376/20) wskazano, iż „(…) do obliczenia kwoty zwolnienia należy zastosować (…)  – stawkę akcyzy mającą zastosowanie do energii elektrycznej rozliczanej w deklaracji za okres, w którym skarżąca Spółka otrzyma dokument potwierdzający umorzenie świadectw pochodzenia, bowiem wtedy jej uprawnienie do skorzystania z ulgi zostaje ostatecznie ukształtowane.”

Obowiązki podatnika

Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 upa. w przypadku energii elektrycznej podatnik jest obowiązany, bez wezwania organu podatkowego, składać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego deklaracje podatkowe według ustalonego wzoru oraz obliczać i wpłacać akcyzę w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym, nastąpiło zużycie energii elektrycznej. Należy mieć na uwadze, iż mimo tego, że przedsiębiorca może być potencjalnie zwolniony z zapłaty podatku czy rejestracji na cele akcyzy, to co do zasady, wystąpi obowiązek składania comiesięcznych deklaracji.

Należy dodatkowo wspomnieć, iż jednocześnie jak wynika z art. 138h ust. 1 pkt 2 upa, podmiot zużywający energię elektryczną, co do zasady, ma obowiązek prowadzić ewidencję ilościową energii elektrycznej. Aby jednak taki obowiązek nie wystąpił, niezbędne jest, aby energia była zużywana wyłącznie przez podmiot ją produkujący, a także aby nie wystąpiła czynność dostarczania jej do instalacji połączonych czy współpracujących ze sobą.

Powyższe zostało potwierdzone m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 12 stycznia 2021 r. (0111-KDIB3-3.4013.238.2020.1.MK), gdzie organ podatkowy odnosząc się wprawdzie do sytuacji prosumenta (ale w zakresie, który możemy odnieść do przedsiębiorcy) wskazał, że: „(…) Wnioskodawca jest prosumentem wytwarzającym energię elektryczną w mikroinstalacji. Oznacza to, że wytworzona energia elektryczna jest dostarczana do instalacji połączonych i współpracujących ze sobą, służących do przesyłania tej energii (mikroinstalacja to instalacja odnawialnego źródła energii, która jest przyłączona do sieci elektroenergetycznej). Nie budzi wątpliwości także fakt, że Wnioskodawca jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą i będzie dokonywać czynność podlegających opodatkowaniu akcyzą (…) Wnioskodawca ma obowiązek składania deklaracji o których mowa w art. 24 ustawy oraz prowadzenia ewidencji ilościowej energii elektrycznej na podstawie art. 138h. Powyższego nie zmienia fakt odwołania się Wnioskodawcy do art. 30 ust. 6 ustawy ani § 5 ust. 1 rozporządzenia ws. zwolnień.”

Zatem, podmiot prowadzący działalność gospodarczą i jednocześnie produkujący energię elektryczną z paneli fotowoltaicznych nawet na własne potrzeby, musi bezwzględnie pamiętać o obowiązku składania deklaracji akcyzowych. Odpowiedni wzór został wskazany w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 24 stycznia 2018 r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku akcyzowego, wskazując przy tym, iż odpowiednim dokumentem dla niniejszego przypadku będzie formularz AKC-4 wraz z załącznikiem AKC-4/H.

Niezbędne jest podkreślenie wagi konsekwencji niedochowania jakichkolwiek obowiązków wynikających z podatku akcyzowego, które niesie ze sobą poważne skutki. Pominięcie takich czynności jak niezłożenie obowiązku rejestracyjnego (gdy jest on wymagany), czy nieprowadzenie ewidencji (gdy jest konieczna), może być przez organ uznany jako przestępstwo bądź wykroczenie skarbowe. Podejmując się zatem czynności, które mogą potencjalnie generować obowiązki z tytułu akcyzy (jak ma miejsce to w niektórych przypadkach produkowania energii elektrycznej z fotowoltaiki przez przedsiębiorców) należy przede wszystkim w pierwszej kolejności zapoznać się z obligatoryjnymi obowiązkami formalno-podatkowymi. Ich wykonanie może się okazać w praktyce dość trudne. Od lipca 2021 r. wszystkie deklaracje akcyzowe można składać wyłącznie elektrycznie. Tak też przebiega proces rejestracji. Biorąc pod uwagę fakt że tylko niektóre funkcjonalności dostępne są na platformie PUESC2, a część wciąż na wcześniejszej wersji PUESC, w praktyce nie tylko identyfikacja obowiązków, ale również ich wykonanie, okazuje się dla przedsiębiorców dość kłopotliwie. Pojawiają się również kolejne pytania – skoro deklaracje od lipca mają być składane tylko w formie elektronicznej, to czy faktycznie obowiązek rejestracyjny w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych zgodnie z przepisami w stosunku do osób zwolnionych z akcyzy nie wystąpi jak było do tej pory?

This post is also available in: EN