Opodatkowanie kryptowalut

Od początku 2018 r. pojawiły się trzy istotne orzeczenia dotyczące kwestii opodatkowania kryptowalut, wydane kolejno przez Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 6 marca 2018 r. (II FSK 488/16), WSA w Gliwicach w dniu 11 kwietnia 2018 r. (sygn. akt I SA/Gl 248/18) oraz WSA w Olsztynie w dniu 9 maja 2018 r. (I SA/Ol 201/18).

Przedmiotem wszystkich tych rozstrzygnięć było opodatkowanie obrotu kryptowalutami podatkiem dochodowym, wszystkie też były wynikiem postępowania prowadzonego w związku z otrzymanymi interpretacjami prawa podatkowego.

W orzeczeniu z 6 marca 2018 r. NSA analizował kwestię, czy sprzedaż bitcoinów, jako nieuregulowana w polskich przepisach podatkowych, w ogóle podlega opodatkowaniu, jeśli tak, to w jakiej kategorii przychodu powinny znaleźć się zyski z handlu bitcoinami, konsekwentnie jaka stawka PDOF ma zastosowanie do opodatkowania osiągniętych dochodów. NSA skonkludował, że:

• Bitcoin nie jest obiegową postacią pieniądza, gdyż nie przysługują mu atrybuty prawnego środka płatniczego w świetle obowiązującego porządku prawnego. Konsekwentnie, wymiana bitcoina na tradycyjne środki płatnicze nie pozostaje neutralna z punktu widzenia podatku dochodowego.
• Kryptowaluta stanowi inny niż pieniądz miernik wartości, środek akumulacji i oszczędności bądź środek obiegu czy płatności. Biorąc pod uwagę fiducjarny charakter tej kryptowaluty należy stwierdzić, że uosabia ona wierzytelności o spełnienie świadczeń majątkowych. W praktyce stosunków cywilnoprawnych bitcoin stanowi zatem rodzaj mienia w rozumieniu art. 44 Kodeksu cywilnego.
• Z treści przepisu art. 18 ustawy o PDOF, stanowiącego rozwinięcie przepisu art. 10 ust. 1 pkt 7 tej ustawy, wynika, że za przychód z praw majątkowych uważa się przychód ze sprzedaży zakupionej kryptowaluty bitcoin. Uzyskany dochód należy więc opodatkować według progresywnej skali podatkowej (stawki 18% i 32%).

Z kolei w orzeczeniu WSA w Gliwicach z 11 kwietnia 2018 r. sąd skonkludował, iż powinien występować podatek dochodowy od zamiany jednej kryptowaluty na drugą.

Przeciwny pogląd zaprezentował WSA w Olsztynie w orzeczeniu z 9 maja 2018 r., w którym stwierdził, że wymiana kryptowaluty na inną kryptowalutę nie podlega opodatkowaniu. Jako jeden z argumentów WSA przytoczył trudność w ustalaniu podstawy opodatkowania dla takiej transakcji (niemożność wyceny krytpowaluty, z jednej strony z uwagi na brak danych archiwalnych z giełdy, z drugiej z uwagi na dużą zmienność kursów tych walut). Jednocześnie wskazał, że momentem powodującym powstanie obowiązku w podatku dochodowym jest wymiana kryptowaluty na tradycyjny środek płatniczy bądź też na towar lub usługę.

Obydwa orzeczenia wydane przez WSA w Gliwicach i Olsztynie są nieprawomocne.

Konkluzje z powyższych rozstrzygnięć są następujące:

• Sądy administracyjne nie zrównują kryptowaluty dla celów podatkowych z walutą tradycyjną, co jest podejściem odmiennym od praktyki innych krajów (przykładowo UK, Szwajcaria, Malta),
• Kryptowaluta jest podatkowo oceniana w kategorii praw majątkowych, co niesie ze sobą określone konsekwencje podatkowe, m.in. dochód z jej zbycia nie jest wyliczany z zastosowaniem zasad liczenia różnic kursowych, pojawia się kwestia podatku PCC, kwestia dokumentowania kosztu nabycia itd.,
• Dotychczasowe rozstrzygnięcia sądów, a także komunikowane podejście Ministerstwa Finansów, opierają się na dość konserwatywnej analizie charakteru kryptowalut, w której brakuje zrozumienia dla unikalnej funkcji tej jednostki walutowej, co niesie za sobą próby zakwalifikowania jej do kategorii, która nie odpowiada jej właściwościom.

Kolejną istotną kwestią podatkową jest dokumentowanie kosztów nabycia kryptowalut. Na ogół podatnicy dysponują wyłącznie wyciągiem bankowym jako dowodem poniesienia kosztu zakupu kryptowaluty. Podejście organów jest tu niejednolite, część interpretacji potwierdza prawidłowość takiego podejścia, pod warunkiem, że z wyciągów bankowych będzie jednoznacznie wynikać ilość i koszt nabycia jednostek kryptowaluty (tak w sprawie podatnika zakończonej omówionym orzeczeniem NSA sygn. II FSK 488/16, podobnie WSA w Olsztynie: wystarczy zestawienie z giełdy kryptowalut lub potwierdzenie o przelewach z banku). Część natomiast uznaje, że tego typu dokumenty nie są wystarczające do uznania kosztu podatkowego.

Ministerstwo Finansów analizuje temat opodatkowania kryptowalut i zapowiada uregulowanie prawopodatkowe tej kwestii, przy czym z informacji prasowych wynika, że skupiać się będzie w pierwszej kolejności na opodatkowaniu PCC. Nie ma wątpliwości, że czas ma tutaj duże znaczenie – inwestorzy nie lubią niepotrzebnego ryzyka podatkowego, a ustawodawcy wielu innych państw UE mają już gotowe i praktykowane rozwiązania podatkowe dla kryptowalut.