Wraz z wprowadzeniem Polskiego Ładu mamy do czynienia z fundamentalną i rewolucyjną zmianą polskiego systemu podatkowego. Wielowątkowa nowelizacja o obszernym zasięgu z pewnością oddziaływać będzie na szerokie spektrum interesów wielu podatników. Założenia programu nie dotyczą tylko podatków, związane są także z systemem ubezpieczeń społecznych, emeryturami, zasadami prowadzenia działalności gospodarczej a nawet budownictwem mieszkaniowym, zdrowiem czy rolnictwem. Pozornie Polski Ład wpisuje się w politykę wyrównywania szans oraz przewiduje niższe podatki dla najmniej zarabiających, pozostając neutralnym dla tzw. klasy średniej. Przepisy Polskiego Ładu zakładają zmiany m.in. w zakresie ustawy o Prawach konsumenta, ustawy o Prawie przedsiębiorców oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Prawo konsumentów

Przepisy Polskiego Ładu powodują dodanie do Ustawy o Prawach Konsumenta art. 7b który kreuje po stronie konsumenta obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą przekracza 20 000 zł. Bez znaczenia pozostaje fakt, jaka liczba płatności wynikała z tej transakcji. Transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Dodatkowo przepisy Polskiego Ładu ustanawiają również górny próg rozliczeń gotówkowych w kwocie 20 tys. zł, po przekroczeniu którego konsument, zawierając transakcję z przedsiębiorcą, będzie zobowiązany do skorzystania z bezgotówkowych form płatności. Przedsiębiorcy zostają zobowiązani  także do zapewnienia możliwości dokonywania płatności za pomocą bezgotówkowych instrumentów płatniczych co stanowi wyjście naprzeciw potrzebom konsumentów oraz chęć zapewnienia możliwości wyboru najbardziej dogodnej metody płatności. Obowiązkiem tym nie są objęci przedsiębiorcy, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. W przypadku, gdy przedsiębiorca przyjmie od konsumenta zapłatę gotówką, w sytuacji, gdy konsument jest zobowiązany do dokonania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, u przedsiębiorcy powstanie przychód w wysokości kwoty płatności dokonanej bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Polski Ład a prawo przedsiębiorców

Przepisy Polskiego Ładu dokonują zmiany ustawy z dnia 6 marca 2018 roku- Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292, ze zm.) poprzez zmianę artykułu 19 pkt 2 tejże ustawy poprzez zastąpienie wyrazu „15 000 zł” wyrazem „8000 zł”. Oznacza to, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następować ma za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy zawsze gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności przekracza 8000 zł. Należy pamiętać o tym, że w roku 2022 obowiązuje jeszcze limit 1 5000 zł, ponieważ zmiana dotycząca tego limitu wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku.

Dodatkowo do ustawy Prawo Przedsiębiorców dodano także art. 19a wprowadzający obowiązek stosowania terminali płatniczych. Zgodnie z nowo dodanym art. 19a ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców: przedsiębiorca zapewnia możliwość dokonywania zapłaty w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1907 i 1814). W ustępie drugim dodanego art. 19a doprecyzowano, że obowiązek zapewnienia możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego nie będzie dotyczył podatników, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.  Z kolei z nowego art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców dowiadujemy się, że przedsiębiorca, który zapewnia możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego oraz prowadzi ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących umożliwiających połączenie i przesyłanie danych pomiędzy kasą rejestrującą a Centralny Repozytorium Kas, określone w art. 111a ust. 3 ustawy o VAT, zapewnia współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, które są określone w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy. Z przytoczonego przepisu można zatem wyinterpretować, że podatnik, który używa kasy rejestrującej, ma także obowiązek zainstalowania terminala płatniczego do posiadanej kasy rejestrującej. Potwierdzeniem istnienia takiego obowiązku jest nowy art. 111 ust. 6kb ustawy o o VAT, zgodnie z którym: w przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5000 zł.

Należy mieć na uwadze, że ewentualny obowiązek instalacji terminala płatniczego współpracującego z kasą rejestrującą dotyczyć będzie podatników posługujących się kasami rejestrującymi online. Wynika to z faktu, że art. 111 ust. 6kb ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje na kasę rejestrującą mająca zapewnić współpracę z terminalem płatniczym, a jedyną taką kasą jest kasa online. Z § 44 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 12 września 2021 r. w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (Dz.U. z 2021, poz. 1759), które jest dedykowane wyłącznie kasom online wynika, że kasa współpracuje z terminalem płatniczym przy użyciu protokołu komunikacyjnego współpracy kasy z terminalem płatniczym. Analogicznie kwestia ta jest uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 maja 2020 r. w sprawie kas rejestrujących mających postać oprogramowania (Dz.U. z 2020, poz. 957), tzw. kas wirtualnych. W świetle § 48 ust. 1 tego rozporządzenia kasa współpracuje z terminalem płatniczym przy użyciu protokołu komunikacyjnego współpracy kasy z terminalem płatniczym.  Kasy rejestrujące z papierowym i elektronicznym zapisem kopii paragonów nie posiadają funkcjonalności polegającej na możliwości współpracy kasy z terminalem płatniczym.

Dodatkowo, jak wynika z art. 89 pkt 3 ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, ewentualny obowiązek instalacji terminali płatniczych zostanie wprowadzony od 1 lipca 2022 roku.

Należy przyjrzeć się jeszcze jednej kwestii ponieważ bezspornym pozostaje fakt, że art. 19a ustawy Prawo przedsiębiorców wprowadza dla podatników, którzy ewidencjonują sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych obowiązek zapewnienia kupującemu możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu  instrumentu płatniczego. Jednak w świetle art. 19 ust. 3 ww. ustawy nie wszyscy podatnicy, którzy posiadają kasę online będą musieli instalować terminale płatnicze. Opierając się na komentarzu do ustawy o usługach płatniczych pod red. Jana Byrskiego oraz Anny Zalcewicz, wyd. II, WKP 2021 „„instrument płatniczy służy więc zrealizowaniu transakcji płatniczej. Może przybierać różną postać i wykorzystywać zarówno tradycyjne formy (np. bezgotówkowe instrumenty płatnicze, jak polecenie przelewu, polecenie zapłaty), jak i (coraz częściej) nowoczesne narzędzia i technologie, doprowadzając w konsekwencji do zrealizowania transakcji płatniczej” możemy wywnioskować, że realizacja obowiązku z art. 19a ustawy Prawo przedsiębiorców może odbywać się poprzez udostępnienie przez sprzedawcę komputera, smartfona czy tabletu przy pomocy których nabywca będzie mógł zrealizować płatność poprzez dostęp do konta bankowego, umożliwienie kupującemu za pomocą ww. urządzeń dokonania szybkiej płatności pay-by-link.

Polski Ład a podatek od czynności cywilnoprawnych

Polski Ład zakłada zmiany w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, które są związane z wprowadzeniem do ustawy o podatku od towarów i usług instytucji grup VAT. Wraz z pojawieniem się nowej instytucji zauważono konieczność wprowadzenia przepisu, który wyłączy z opodatkowania dokonywane pomiędzy podmiotami należącymi do grupy VAT, a więc mającej status podatnika VAT, z wyjątkiem czynności obecnie opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W art. 2 pkt 4 Ustawy o czynnościach cywilnoprawnych dodano literę c, zgodnie z którą czynności stanowiące dostawę towarów albo świadczenie usług, inne niż umowy spółki lub jej zmiany, realizowane pomiędzy członkami grupy VAT zwolnione z opodatkowania VAT, są również zwolnione z opodatkowania Wprowadzona zmiana na celu ma zachowanie dotychczasowego stanu w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Polski Ład wprowadza ulgę podatkową, która będzie dawała możliwość odliczenia od podstawy obliczenia podatku niektórych poniesionych przed przedsiębiorcę kosztów.