„Polski Ład” niesie za sobą wiele zmian, znaczna część z nich dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Ustawodawca, jak sam to podkreśla, zaproponowanymi zmianami chce stworzyć w Polsce sprawiedliwy system podatkowy, w którym podatki będą naliczane w duchu społecznej sprawiedliwości, w taki sposób, żeby ich wysokość była adekwatna do możliwości finansowych obywateli. Nie wszystkie jednak rozwiązania będą przynosiły korzyści podatnikom. Poniżej poruszamy najbardziej istotne kwestie związane z podatkiem dochodowym od osób fizycznych w odniesieniu do poszczególnych grup podatników.

Skala podatkowa – podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 000 PLN rocznie i podwyższenie progu podatkowego do 120 000 PLN

Projekt „Polskiego Ładu” przewiduje podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 000 PLN. Obecnie kwota wolna od podatku zależy od wysokości osiąganych przychodów – kształtuje się na poziomie 8 000 PLN dla osób z najniższymi dochodami. Dla osób ze średnimi dochodami, których zarobki nie przekraczają granicy pierwszego progu podatkowego, tj. 85 528 PLN kwota ta wynosi 3 091 PLN, natomiast osoby z wysokimi zarobkami w okolicach 127 000 PLN, w ogóle się do niej nie kwalifikują. Chodzi tutaj o dochód po odliczeniach od przychodów składek na ubezpieczenie społeczne i kosztów uzyskania przychodów, dlatego podane kwoty nie odnoszą się do zarobków zarówno netto jak i brutto.

Zgodnie z planowanymi zmianami, kwota zmniejszająca podatek nie będzie degresywna – nie będzie malała wraz ze wzrostem dochodów. Osoby najmniej zarabiające, które otrzymują wynagrodzenie w wysokości 2 500 PLN miesięcznie nie będą płacić w ogóle podatku, a co za tym idzie wzrośnie ich wynagrodzenie netto. Osoby, których dochody przekroczą kwotę wolną od podatku zapłacą podatek tylko od tej nadwyżki.

Ponadto planowane jest także podwyższenie pierwszego progu podatkowego z 85 528 PLN na 120 000 PLN. Do tej kwoty bowiem od podstawy obliczenia podatku stosowana będzie dotychczasowa stawka 17%, a w przypadku przekroczenia 120 000 PLN od nadwyżki tej kwoty zostanie obliczony podatek według stawki 32%. Pozytywnie należy ocenić takie rozwiązanie, ponieważ z pewnością zmaleje liczba osób opodatkowanych 32% stawką podatku.

Podatek liniowy

Przedsiębiorcy opodatkowani 19% podatkiem PIT nadal nie będą mieli możliwości zastosowania kwoty wolnej od podatku. Dodatkowo przy podniesieniu pierwszego progu podatkowego, wydawać by się mogło, że podatek liniowy stanie się mniej opłacalny w porównaniu do opodatkowania na zasadach ogólnych – 19% zamiast 17% podatku. Jednak dla podatników zarabiających więcej, opodatkowanie to wcale nie będzie musiało stanowić mniej korzystnego ostatecznego rozliczenia PIT.

Szacuje się, że gdy przedsiębiorca uzyskuje przychody ok. 12 000 PLN miesięcznie, bardziej opłacalne będzie opodatkowanie podatkiem liniowym (uwzględniając też wysokość składki zdrowotnej w wysokości 4,9% zamiast 9% na skali podatkowej).

Należy jednak pamiętać, że nadal „liniowcy” nie będą mogli skorzystać z rozliczenia z małżonkiem albo samotnie wychowywanym dzieckiem, ani też z ulgi na dzieci (co mogłoby spowodować oszczędności w podatku). Niemniej jednak będą oni uprawnieni (przy spełnieniu odpowiednich przesłanek) do „nowych zwolnień” przewidzianych w „Polskim Ładzie” tj. , m.in. z tytułu przeniesienia rezydencji podatkowej do RP, dla podatnika z co najmniej czworgiem dzieci, dla podatnika po ukończeniu 60. roku życia. Zatem w każdym przypadku należy indywidualnie zbadać, czy bardziej opłacalne będzie np. przejście na skalę podatkową, czy pozostanie na podatku liniowym.

Ulga dla klasy średniej

Dla podniesienia ochrony pracowników klasy średniej, czyli osób zarabiających od 68 412 PLN do 133 692 PLN rocznie (miesięcznie – dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek – w wysokości od 5 701 PLN do 11 141 PLN) ustawodawca przewidział tzw. „ulgę dla klasy średniej”. Jako pracowników, rozumie się osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, stosunku służbowego, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy. W pierwotnym projekcie ustawy ulga była przewidziane jedynie dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Najnowszy projekt ustawy przewiduje skorzystanie z takiej ulgi również przez przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych (skala podatkowa). Ulga ma m.in. zrekompensować brak możliwości odliczania składki zdrowotnej.

Wysokość tej ulgi będzie obliczana według dwóch odrębnych wzorów, wybieranych w zależności od tego w którym przedziale mieszczą się zarobki podatnika. Z uwagi na to, że ulgę będzie można zastosować w rozliczeniu rocznym jak i miesięcznym, w praktyce są to 4 wzory, po 2 na każdy wariant wspomniany powyżej.

Na co warto zwrócić uwagę, co może być problematyczne dla obliczenia ulgi przez przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej, to posłużenie się pojęciem „kosztów prowadzenia działalności”. Ustalenie tych kosztów jest jednym z niezbędnych elementów wzoru stosowanego do wyliczenia ulgi. Problem w tym, że w ustawie o PIT nie występuje pojęcie „kosztów prowadzenia działalności”. W konsekwencji podatnik będzie obowiązany do dwukrotnego wyliczenia dochodów – dla celów zapłaty zaliczki na PIT, czyli przychód minus koszty uzyskania przychodu oraz na potrzeby nowej ulgi, czyli przychód pomniejszony o koszty prowadzenia działalności. W praktyce kwoty te mogą znacznie się różnić.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ustawodawca planuje obniżyć niektóre stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Obniżone stawki niestety nie są przewidziane dla wszystkich przedsiębiorców, dotyczą one wyszczególnionych grup, wg. kodów PKWiU.

Stawki ryczałtu z 17% i 15% mają być zredukowane do 14% dla zawodów medycznych z przychodów osiąganych ze świadczenia usług w zakresie opieki zdrowotnej zgodnie z działem 86 PKWiU, niezależnie od formy świadczeń tzn. wykonywanych osobiście (w ramach „wolnych zawodów”) czy też przy pomocy osób zatrudnionych. Podobnie z przychodów ze świadczeń związanych z usługami architektonicznymi i inżynierskimi zgodnie z działami 71 oraz 74.1 PKWiU m.in. lekarze, stomatolodzy, weterynarze, technicy dentystyczni, felczerzy, położne, pielęgniarki, psycholodzy, fizjoterapeuci oraz przedstawiciele zawodów technicznych, tj. architekci, inżynierowie budownictwa oraz rzeczoznawcy budowlani.

Zmianie ma ulec także 15% stawka przypisana dla niektórych przychodów związanych ze świadczeniem usług w branży IT, która ma zostać zredukowana do 12%. Zmiana dotyczy osób, które otrzymują przychody ze świadczenia usług związanych z wydawaniem pakietów gier komputerowych, oprogramowania systemowego i użytkowego, oprogramowania komputerowego pobieranego z Internetu, związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego, oprogramowania, instalowania oprogramowania, związanych z zarządzeniem siecią i systemami informatycznymi itp.

Pamiętać należy, że przy wyborze ryczałtu pozbawiamy się możliwości rozliczenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. W praktyce pomimo zmniejszenia stawki ryczałtu o kilka punktów procentowych, podatnik często będzie musiał zapłacić wyższy podatek z uwagi na wyższą składkę zdrowotną, której nie będziemy mogli już odliczyć od podatku. Przypominamy, że w przypadku tzw. „ryczałtowców” istotna dla wysokości składki zdrowotnej będzie kwota rocznych przychodów. Składka zdrowotna będzie na poziomie 9% podstawy wymiaru, którą stanowić będzie:

• 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa GUS, jeżeli jego roczne przychody nie przekroczą kwoty 60 000 PLN – czyli ok. 300 PLN miesięcznie,
• 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli jego roczne przychody przekroczą 60 000 PLN ale nie przekroczą 300 000 PLN – czyli ok. 500 zł PLN miesięcznie,
• 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli jego roczne przychody przekroczą 300 000 PLN – czyli ok. 900 PLN miesięcznie.

Karta podatkowa

W „Polskim Ładzie” planowane jest wyeliminowanie możliwości rozliczania się na zasadach karty podatkowej, która stanowi najprostszą formę opodatkowania podatkiem dochodowym. Karta podatkowa będzie wygaszona w ten sposób, że od 1 stycznia 2022 r. podatnicy nie będą mogli wnioskować o zastosowanie tej formy opodatkowania. Z kolei dla osób, które korzystały z tej formy na dzień 31 grudnia 2021 r. – dalej będzie taka możliwość (przerwanie stosowania tej metody opodatkowania spowoduje również utratę możliwości jej stosowania).

Składka zdrowotna

Jedną z najbardziej kontrowersyjnych zmian przewidzianych w „Polskim Ładzie” jest brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku dochodowego, a co za tym idzie, wyższa kwota podatku PIT do zapłaty.

Podstawą wymiaru składki zdrowotnej będą co do zasady rzeczywiste dochody osiągane z prowadzonej działalności w miejsce stałej opłaty ryczałtowej. Co do zasady podstawą wymiaru składki będzie dochód. Z kolei dla osób opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, istotna dla wysokości składki zdrowotnej będzie kwota rocznych przychodów. Dochód ten, za rok kalendarzowy, będzie ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy PIT, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie mogła być niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.

Składka zdrowotna dla poszczególnych grup będzie kształtowała się następująco:

Opodatkowanie	Podatek liniowy	Skala podatkowa	Karta podatkowa	Ryczałt ewidencjonowany
Stawka	4,9% (nie mniej niż 270 PLN)	9%	9% (około 270 PLN)	60% (przychody roczne do 60k) / 100% (przychody roczne do 300k) / 180% (przychody roczne ponad 300k)
Podstawa obliczenia składki zdrowotnej	dochód (minimum: wynagrodzenie minimalne)	dochód	kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku	Przeciętne miesięczne wynagrodzenie

Co istotne, z najnowszej wersji „Polskiego Ładu” wynika, że w przyszłym roku składkę zdrowotną za dany miesiąc zapłacimy do 20. dnia następnego miesiąca, a będziemy ją liczyć co do zasady od dochodu z miesiąca poprzedniego.