Kolejną ulgą przewidzianą przepisami wprowadzonymi przez „Polski Ład”, którą opiszemy na naszym blogu jest tzw. ulga na powrót.

Ulga polega na zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) określonych w ustawie przychodów i ma na celu zachęcenie podatników do przeniesienia swojej rezydencji podatkowej do Polski. Jakie warunki należy spełnić, aby mieć prawo do skorzystania z ulgi?

Komu przysługuje zwolnienie?

Co do zasady zwolnienie przysługuje podatnikowi, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Co ważne podatnik musi tego dokonać po 31 grudnia 2021 r. (oznacza to, że jeżeli podatnik spełniałby wszystkie niżej wymienione przesłanki, ale przeniósł swoje miejsce zamieszkania jeszcze w 2021 r. (lub wcześniej) niemiałby możliwości skorzystania ze zwolnienia). Jakie jeszcze warunki musi spełnić podatnik, aby z niego skorzystać?

Aby skorzystać ze zwolnienia, podatnik:

1. w wyniku przeniesienia miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu oraz
2. podatnik nie miał miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie obejmującym:
   • trzy lata kalendarzowe poprzedzające bezpośrednio rok, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz
   • okres od początku roku, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do dnia poprzedzającego dzień, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz
3. podatnik:
   • posiada obywatelstwo polskie, Kartę Polaka lub obywatelstwo innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (m.in. Norwegia, Islandia, Liechtenstein) albo Konfederacji Szwajcarskiej lub
   • miał miejsce zamieszkania:

– nieprzerwanie co najmniej przez okres, trzech lat kalendarzowe bezpośrednio przed zmianą miejsca zamieszkania na terytorium RP, w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Republice Chile, Państwie Izrael, Japonii, Kanadzie, Meksykańskich Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Republice Korei, Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej lub Stanach Zjednoczonych Ameryki, lub
– na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat kalendarzowych poprzedzających okres trzech lat kalendarzowych bezpośrednio przed zmianą miejsca zamieszkania na terytorium RP, oraz

4. posiada certyfikat rezydencji lub inny dowód dokumentujący miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w okresie niezbędnym do ustalenia prawa do tego zwolnienia – takim innym dowodem zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów w przewodniku o uldze może być umowa o pracę czy umowa najmu mieszkania za granicą, oraz

5. nie korzystał uprzednio, w całości lub w części, z tego zwolnienia – w przypadku podatników, którzy ponownie przeniosą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – oznacza to, że każdy podatnik może skorzystać ze zwolnienia jedynie raz, nawet gdyby w przyszłości ponownie spełnił przesłanki do skorzystania z ulgi.

Przychody podlegające zwolnieniu

Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. art. 21 ust. 1 pkt 152) ustawy o PIT, zwolnienie ma zastosowanie do następujących źródeł przychodów:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia tj. z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od:
  • osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
  • właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
  • przedsiębiorstwa w spadku

– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.

• z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej:
  • według skali podatkowej,
  • podatkiem liniowym (19%),
  • stawką 5% stosowanej do kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (tzw. IP-Box),
  • zryczałtowanym podatkiem dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Zwolnienie może być łączone co do źródeł wyżej wymienionych przychodów (przykładowo przychody z tytułu umów o pracę z przychodami uzyskiwanymi z działalności gospodarczej) – oczywiście do ustawowego limitu.

Z kolei ulga nie obejmuje przychodów uzyskiwanych na podstawie umów o dzieło. Przychody z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, takie jak zasiłki chorobowe także nie są objęte zwolnieniem. Dodatkowo z ulgi nie będą mogły skorzystać osoby podlegające opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 30 ustawy o PIT), tj. min. z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (10% wygranej lub nagrody). Również przychody z tytułu świadczeń pieniężnych otrzymywanych po zwolnieniu ze służby przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze służby stałej na podstawie odrębnych ustaw, przez okres roku co miesiąc lub za okres roku jednorazowo albo co miesiąc przez okres trzech miesięcy (20%), czy z tytułu świadczeń otrzymanych od banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych lub instytucji finansowych w rozumieniu odrębnych przepisów, w związku z promocjami oferowanymi przez te podmioty (19%) i innych wymienionych w art. 30 ustawy o PIT źródeł przychodów.

Ulga nie ma zastosowania także do przychodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia. Ponadto przychody uzyskiwane z praw autorskich także nie mogą być objęte ulgą, za wyjątkiem tych, które były uzyskane w ramach umowy o pracę. Przychody zwolnione od podatku dochodowego np. zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby wypłacone z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) czy diety i inne świadczenia z tytułu podróży służbowej również nie korzystają ze zwolnienia.

Kalkulacja oraz obowiązki podatnika i płatnika

Ulgę można zastosować do określonego w ustawie limitu, tj. 85 528 PLN w roku podatkowym (czyli tyle, ile do końca 2021 r. wynosił pierwszy próg podatkowy). Co istotne, przy kalkulacji tej kwoty bierze się pod uwagę również inne nowe (i dotychczasową) ulgi, są to:

• ulga dla emerytów (o uldze dla emerytów szczegółowo pisaliśmy na naszym blogu),
• ulga dla osób z co najmniej czwórką dzieci,
• ulga dla młodych (dla osób do 26 roku życia).

Należy pamiętać, że po przekroczeniu limitu ulgi, do dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej zastosowanie będzie miała nowa kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 PLN, co dodatkowo zwiększa atrakcyjność ulgi.

Ulgę można stosować w okresie kolejno po sobie następujących czterech lat, a w każdym z tych lat podatnik ma do wykorzystania wyżej wskazany limit zwolnienia.

Podobnie jak w przypadku innych „ulg dla pracowników”, aby skorzystać z ulgi na powrót podatnik musi złożyć płatnikowi stosowne oświadczenie, w którym oświadczy, że przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi. Oświadczenie jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i musi zawierać klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”

W przypadku ulgi na powrót ustawodawca dodatkowo wskazał, że w oświadczeniu konieczne jest wskazanie roku rozpoczęcia (od początku roku przeniesienia miejsca zamieszkania czy też od kolejnego roku – jest to szczególnie korzystne rozwiązanie w sytuacji, w której podatnik zdecydował się na powrót do Polski pod koniec roku kalendarzowego) i zakończenia stosowania zwolnienia przez płatnika (po upływie czterech lat). W ustawie nie przedstawiono dodatkowych wymagań formalnych co do oświadczenia.

Co istotne, z ulgi na powrót można skorzystać już w trakcie roku podatkowego, przy obliczaniu zaliczki na podatek (należy to wskazać w oświadczeniu). Ostateczne rozliczenie ulgi będzie miało miejsce w zeznaniu rocznym.

Płatnik z kolei stosuje zwolnienie najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, nie dłużej niż do upływu terminu wskazanego przez podatnika.

Jeżeli natomiast podatnik powiadomi płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, płatnik nie uwzględnia zwolnienia najpóźniej od kolejnego miesiąca, w którym otrzymał powiadomienie.

Z kolei podatnicy osiągający zagraniczne przychody z pracy na etacie czy umów zlecenia zawartych z firmą, lub przychodów z działalności gospodarczej, zobowiązani do samodzielnego obliczania zaliczek lub podatku – samodzielnie naliczają ulgę (wyłączając przychody nią objęte z przychodów podlegających opodatkowaniu).

Warto wspomnieć że w początkowych założeniach zwolnienie miało dotyczyło również składek ubezpieczeniowych. Niemniej jednak w chwili obecnej przepisy ustaw podatkowych nie przewidują takich rozwiązań.

Warto rozważyć, czy w danym przypadku zastosowanie ulgi może okazać się korzystne (i czy w ogóle będziemy spełniać wszystkie przesłanki do skorzystania z niej). Co prawda dyskusyjne jest, czy wprowadzenie ulgi na powrót rzeczywiście przyczyni się do masowego powrotu do Polski z zagranicy (po minimum trzech latach), zwłaszcza, że skorzystać z niej możemy tylko przez cztery lata, to w indywidualnych przypadkach może przynieść naprawdę duże korzyści podatkowe.