Kontrola podatkowa lub inne procedury sprawdzania wykorzystania podatków lub innych opłat może się wiązać z odpowiedzialnością karnoskarbową. Nawet jednak nieprawidłowe rozliczenia podatku lub innej należności publicznoprawnej nie musi się wiązać z wyrokiem skazującym. Warto więc pokrótce zapoznać się z podstawowymi informacji na temat tej odpowiedzialności.

Podstawy odpowiedzialności

Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego skarbowego (KKS) niezbędnym elementem aby poniesiono odpowiedzialność karnoskarbowej jest uprzednie udowodnienie, że dana osoba swoim działaniem wypełniła znamiona wykroczenia, czy przestępstwa karnoskarbowego. W postępowaniu dotyczącym spraw karnoskarbowych obowiązek udowodnienia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia spoczywa na oskarżycielu, zatem to on musi dopełnić obowiązku dowodowego. Wynika z tego, że oskarżony nie jest zobligowany do udowodnienia swojej niewinności – co jednak nie oznacza, że nie należy się bronić i zachowywać bierną postawę. Tą bowiem ocenia sąd i musi mieć pewne podstawy do zakwestionowania oskarżeń. Kluczowe znaczenie wdowodzeniu niewinności oskarżonego w toku prowadzenia postępowania sadowego ma prawidłowo i rzetelnie zebrany materiał dowodowy. Na zgromadzenie w sposób kompletny całości materiału dowodowego bez wątpienia znaczący wpływ będzie miał sam oskarżony i to właśnie z tego względu należy zadbać o to, aby już od samego początku brał on aktywny udział w czynnościach. KKS nie przewiduje zamkniętego katalogu możliwych do przeprowadzenia dowodów. Zarówno podejrzanemu, jak i już oskarżonemu przysługuje prawdo do składania wniosków o przeprowadzenie dowodów na swoją obronę. Biorąc pod uwagę wielowątkowy, rozległy i często niezwykle zawiły charakter spraw karnoskarbowych tak bardzo istotny jest udział profesjonalnego pełnomocnika przy egzekwowaniu swoich praw w toku postępowania oraz skutecznym zwalczaniu postawionych zarzutów.

Rodzaje czynów karalnych

KKS reguluje sposób ponoszenia odpowiedzialności za wykroczenia i przestępstwa skarbowe. W tym miejscu warto także dokonać rozróżnienia na przestępstwa oraz wykroczenia skarbowe. Zarówno jedne jak i drugie uregulowane są w części szczególnej KKS. Według definicji ustawowej z art. 53 § 1 KKS czyn zabroniony jest to zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Określenie czynu zabronionego jako przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może nastąpić tylko w niniejszym kodeksie oraz z art. 53 § 2 KKS przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Przestępstwem skarbowym jest zatem czyn stypizowany w KKS, wypełniający wszystkie znamiona określone w części szczególnej KKS oraz zagrożony karą grzywny w stawkach dziennych, karą ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności. Wykroczeniem skarbowym jest natomiast czyn zabroniony przez KKS karą grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sprawcy wykroczenia lub przestępstwa skarbowego uzależniona jest od spełnienia dwóch przesłanek, jedną z nich jest fakt wypełnienia przez sprawcę znamion przedmiotowych czynu zabronionego oraz udowodnienia sprawcy winy. Należy zwrócić uwagę na fakt, że wykroczenie czy przestępstwo skarbowe można co do zasady popełnić wyłącznie umyślnie, nieumyślnie te czyny popełnione mogą być jedynie wtedy, gdy KKS tak stanowi. Ryzyko uwikłania się w sprawy karnoskarbowe w ostatnich latach wciąż wzrasta z uwagi na rosnąca liczbę prowadzonych dochodowych działalności gospodarczych, także o charakterze międzynarodowym. Nie sposób nie wspomnieć o tzw. white collar crimes, czyli o przestępstwach białych kołnierzyków, stanowiących przestępstwa gospodarcze związane z wyprowadzaniem środków materialnych z przedsiębiorstwa czy unikaniem opodatkowania. Decyzja o powierzeniu prowadzenia postępowania karnoskarbowego profesjonalnemu pełnomocnikowi jest tym bardziej uzasadniona w realiach podwyższenia kar grzywien za popełnione wykroczenia lub przestępstwa skarbowe.

Wysokość kar

Zgodnie z dyspozycją art. 23 § 3 KKS stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Dlatego też minimalna stawka dzienna to 100,33 zł stanowiąca 1/30 płacy minimalnej, a maksymalna stawka dzienna stanowi do 40.132 zł czyli minimalna stawka dzienna przemnożona razy 400 stawek. Sąd, chcąc wymierzyć karę grzywny określi liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej, najniższa liczba stawek wynosi 10, natomiast najwyższa 720, o ile KKS nie stanowi inaczej. Zatem minimalna kara grzywny wynosi 1.003,30 zł a maksymalna 28.895.040 zł. Jeżeli chodzi o kary za wykroczenia skarbowe należy posiłkować się art. 48 § 1 KKS z którego wynika, że kara grzywny może wynosić w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. minimalna kara grzywny wynosi 301 zł, a maksymalna kara grzywny 60.200 zł. Jak więc widać realne zagrożenie, także finansowe, może być bardzo poważne. Oczywiście nie może również zapominać, iż w przypadku niektórych poważniejszych przestępstw, możliwe jest również wymierzenie kary pozbawienia wolności (czyli potocznie: więzienia).