Blog

Advicero Nexia
Strona główna / Blog / Jak zabezpieczyć się przed negatywnymi konsekwencjami podatkowymi wykorzystując procedury podatkowe?

Jak zabezpieczyć się przed negatywnymi konsekwencjami podatkowymi wykorzystując procedury podatkowe?

Obecne zawiłości prawne udowadnia m.in. masowa ilość wydawanych corocznie interpretacji indywidualnych. Można stwierdzić, że skala wpływających wniosków świadczy nie tylko o niejasnych przepisach, ale również niezrozumiałości polskiego prawa podatkowego przez samych podatników. Weźmy pod uwagę fakt, że gdyby regulacje prawne były bardziej precyzyjne niż dotychczas, organy podatkowe nie musiałyby poświęcać znacznej ilości czasu na rozstrzyganie pytań podatników odnośnie prawidłowości stosowania przepisów. Wadliwe konstrukcje i liczne odwołania w ustawach powodują oderwanie od transparentności systemowej.

W związku z licznymi problemami zawiłości proceduralnych, a również zbyt obszernego prawa, podatnicy poszukują instrumentów, które w tej niespójności pozwolą im się zapewnić bezpieczeństwo na gruncie polskiego prawa. Wskazać należy, że o ile z tym problemem zmagają się krajowi przedsiębiorcy tak problem interpretacyjny polskich przepisów dotyka przede wszystkim przedsiębiorców zagranicznych. Znaczne różnice w zakresie obowiązków podatkowych oraz procedur, które w rodzimym kraju nie są praktykowane, rodzi wiele pytań podmiotów zagranicznych. Aby zapewnić im pewne bezpieczeństwo podatkowe względem polskiego prawa, wykorzystać można szereg możliwych instrumentów, które mogą zapobiec sporom między przedsiębiorcą a polskim organem podatkowym i zapewnić bezpieczeństwo prawno-podatkowe w zakresie wynikającym z przepisów.

Popularne instrumenty zabezpieczające przedsiębiorców

Warto wspomnieć, że jedną z podstawowych opcji są Wiążące Informacja Stawkowa, Taryfowa oraz Akcyzowa (WIS, WIA, WIT). Istotą WIS jest to, że, że jej uzyskanie wiąże się z tym, że stanowi ona gwarancję, czy dany towar/sprzedana usługa została odpowiednio przyporządkowana stawką podatku według określonych nomenklatur scalonych bądź Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług lub czy prawidłowo stosuje obowiązkowy split payment, czy wypełnia deklaracje VAT. Jakie korzyści dzięki niej ma przedsiębiorca? Przede wszystkim, chroni na wypadek kontroli podatkowej. W tej sytuacji, gdy organ zakwestionuje zastosowaną stawkę lub inny przepis, który odwołuje się do klasyfikacji statystycznych, to nie będzie ona miała skutków negatywnych dla przedsiębiorcy.

Tak też adekwatnie do WIT i WIA, które odpowiadają tej samej ochronie – dla WIT będzie skuteczne dla klasyfikacji taryfowej towarów czyli w tym przypadku ustalenie czy dany kod taryfy celnej odpowiednio przyporządkowany jest dla danego towaru. Natomiast WIA wydawana jest w zakresie odpowiedniej klasyfikacji wg kodów CN wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych bądź określenia rodzaju danego wyrobu na potrzeby opodatkowania akcyzą. Wskazać należy, że jest to jedyne urzędowe potwierdzenie jednolitego i poprawnego zastosowania kodu w zakresie wyrobów akcyzowych. Co więcej, do zalet WIA zaliczyć można również ułatwiony sposób komunikacji z administracją skarbową odnośnie towarów, które zostały objęte akcyzą, choćby w kwestii zgłaszania przemieszczania wyrobów akcyzowych.

Powyższe instrumenty są najbardziej popularną metodą zabezpieczenia przedsiębiorcy przed negatywnymi konsekwencjami podatkowymi. Zwrócić jednak należy uwagę, iż wydanie takich informacji może trwać nawet do 3 miesięcy. Co więcej, podatnik nie ma gwarancji, że taka informacja zostanie wydana, a więc organ ma prawo odmówić wydania takiej decyzji, w związku czym, procedura upewnienia się co do zastosowania np. prawidłowej stawki, wydłuża się a przedsiębiorca zobowiązany jest szukać innego rozwiązania.

Sprowokowanie postępowania wymiarowego

Podstawowym założeniem postępowania podatkowego jest przede wszystkim wymiar podatku w przypadku wykrycia nieprawidłowości w rozliczeniu podatkowym, jakie zostały zidentyfikowane w trakcie kontroli podatkowej, czyli zakwestionowanie wysokości zobowiązania podanej w deklaracji podatkowej. Wszczęcie postępowania może być zainicjowane przez podatnika poprzez wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. Postępowanie polega na ustaleniu okoliczności przez organ podatkowy odnośnie ściągniętego podatku, gdzie w dalszym etapie podatnik może wnioskować m.in. o weryfikację dowodów z dokumentacji. Co więcej, podmiot ma możliwość wglądu do akt sprawy na każdym stopniu postępowania, dzięki czemu uzyskuje możliwość wypowiedzenia się w oparciu o zebrane dowody. Zaletą wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w sprawie potencjalnie spornej z fiskusem jest brak rosnących odsetek od zaległości podatkowej. Innymi słowy zamiast czekać na kontrolę i decyzję wydaną z inicjatywy fiskusa, podatnik płaci podatek zgodnie z negatywnym stanowiskiem, a następnie złożenie korekty deklaracji i wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Ogranicza to również konsekwencje karno-skarbowe.

Istotne dla podatnika jest zakończenie postępowania podatkowego, które może skutkować korzystną decyzją administracyjną w przypadku udowodnienia o prawidłowościach złożonych dokumentów. Podstawą jednak jest uprzednie zapłacenie podatku, o które wnioskuje organ podatkowy, a następnie złożenie wniosku o zwrot nadpłaty. Analiza dotychczasowych spraw pokazuje, że wielu przedsiębiorców niesłusznie płaci za wysoki podatek, a w konsekwencji, zmuszeni są oni dokonywać nadwyżek podatkowych. Jako, że procedura jest rozpatrywana dwuinstancyjnie, a organy są zobowiązane w tym przypadku zweryfikować prawidłowość całego stanu faktycznego, zapewnia się, że wydane rozstrzygnięcie będzie merytoryczne w tym zakresie, a w konsekwencji zarzucanie przedsiębiorcom błędów w rozliczeniach podatkowych, będzie bardziej rzetelnie rozpatrywane.

Procedura wzajemnego porozumiewania się (ang. Mutual Agreement Procedure – MAP)

Procedura wzajemnego porozumiewania się ma na celu uniknięcie podwójnego ekonomicznie opodatkowania, na które narażone są m.in. podmioty powiązane czy podmioty przypisujące zysk do zakładu. Jednak w jakiej sytuacji może dojść do podwójnego opodatkowania? Przede wszystkim, może to wyniknąć z sytuacji doszacowania dochodu jakie dokonała jedna ze stron umów międzynarodowych w transakcji z podmiotem powiązanym. W takiej sytuacji zapłata podatku następuje zarówno zagranicą, jak i w kraju.

Warto wspomnieć, że Ministerstwo Finansów szczegółowo wyjaśnia kwestię procedury MAP na swojej stronie internetowej, dodając przy tym nie tylko istotne wymogi formalne, ale również praktyczne rozwiązania. Co więcej, zgodnie z udostępnionymi informacji, wskazuje się, że złożony wniosek MAP nie będzie kolidował z wnioskiem APA, (uprzedniego porozumienia cenowego), interpretacji indywidualnej czy też postępowania w sprawie stwierdzenia nadpłaty. Zatem, zarówno procedura MAP, jak i pozostałe wymienione mogą toczyć się równolegle z tą procedurą (choć nie równolegle do siebie).

Wskazać należy, że MAP nie należy do popularnej formy zabezpieczenia, jednak może to wynikać m.in. z długiego czasu oczekiwania rozpatrywania wniosku. Należy jednak tutaj przytoczyć niezwykłą zaletę tej procedury, która jest wolna od wszelkich opłat i złożenie wniosku o MAP jest bezpłatne i wolne od wewnętrznych procedur odwoławczych. Co więcej, procedura po złożeniu wniosku pozwala organowi ocenić, czy wniosek jest dopuszczalny i uzasadniony, a po decyzji, możliwe jest wszczęcie procedury negocjacyjnej np. między organem krajowym a zagranicznym. To zaś oznacza, że podmiot zagraniczny, któremyu zależ na alokowaniu dochodów w wybranym państwie, zawsze będzie miał po swojej stronie co najmniej jeden z organów skarbowych: polski lub zagraniczny.

Uprzednie porozumienie cenowe (ang. Advance Pricing Arrangements – APA)

APA jest narzędziem, które zapewnia podatnikom bezpieczeństwo w zakresie eliminacji ryzyka możliwości zakwestionowania przez administrację skarbową transakcji, jakie są zawierane między podmiotami powiązanymi. Może to również dotyczyć kwestii przy ustalaniu cen transakcyjnych, które mogą zostać ustalone w sposób nieprawidłowy.

Do korzyści wynikających ze skorzystania z uprzedniego porozumienia cenowego, niewątpliwie zaliczyć można fakt, że w przypadku, gdy transakcja zostanie ujęta decyzją o porozumieniu cenowym, to przedsiębiorca nie jest zobowiązany do sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Ponadto, dzięki decyzji APA, możliwe będzie zawieranie dalszych transakcji bez dodatkowych wniosków chociażby w zakresie interpretacji indywidualnych. Ponadto, APA obowiązuje do 5 lat, a po upływie tego czasu może zostać odnowione, jeśli istotne elementy nie uległy zmianie, a dodatkowo – może to się odbyć poprzez uproszczoną procedurę. Mimo licznych korzyści, wskazać należy również na istotne wady porozumienia.

Po pierwsze, porozumienie jednostronne nie przyczynia się do eliminacji ryzyka możliwości wystąpienia podwójnego opodatkowania. Po drugie, cena za sporządzenie porozumienia APA powoduje, że nie wszyscy podatnicy mogą pozwolić sobie na skorzystanie z tej formy pomocy, ponieważ jak wskazuje Ministerstwo Finansów opłata za:

  1. porozumienie jednostronne
    1. dotyczące podmiotów krajowych wynosi od 5 000 PLN do 50 000 PLN;
    1. dotyczące podmiotów zagranicznych wynosi od 20 000 PLN do 100 000 PLN;
  2. porozumienie dwustronne wynosi od 50 000 PLN do 200 000 PLN;
  3. porozumienie wielostronne wynosi od 50 000 PLN do 200 000 PLN.

Jak wskazano powyżej, ceny są stosunkowo wysokie, dlatego przedsiębiorcy muszą zmagać się z pewnymi barierami w zakresie wyboru zabezpieczeń od negatywnych konsekwencji podatkowych. Dodatkowo w praktyce polskiego ministerstwa finansów widać wyraźną tendencję do:

– rozdzielania transakcji jednorodnych na więcej, co powoduje konieczność uiszczenia dodatkowej opłaty, oraz

 – ogromnych opóźnień w zakresie wydawania APA, sięgających już nawet 2 lat.

Warto jednak rozważyć, czy zastosowanie bardziej kosztownych procedur, bądź innych, nawet bezpłatnych alternatyw (np. postępowanie wymiarowe), będzie niekiedy stanowić korzystniejszą formę zabezpieczenia dla przedsiębiorcy zagranicznego.

Program Współdziałania

Warto również wspomnieć o stosunkowo nowej formie współpracy, z której podatnicy mogą skorzystać od dnia 1 lipca 2020 r. Przewodnim założeniem Programu Współdziałania jest ugodowe porozumienie między największymi przedsiębiorcami, a administracją skarbową. Głównymi cechami wspierającymi Program ma być zaufanie, przejrzysta współpraca i zrozumienie.

Ale co tak naprawdę oferuje zawarta umowa z organem podatkowym? Przede wszystkim umożliwia zawarcie porozumienia podatkowego, a także wspiera indywidualne podejście do podatnika poprzez ustosunkowanie się do jego rodzaju działalności oraz formy. Ponadto, prawidłowo zawarta umowa przewiduje szereg korzyści podatkowych takich jak ograniczenie obowiązku raportowania MDR, zredukowanie liczby przeprowadzanych kontroli podatkowych, możliwość korzystania z nowej formy zaliczki uproszczonej w CIT czy priorytetowa realizacja postępowań podatkowych.