Pandemia wirusa COVID-19 wymusiła na pracodawcach zmiany organizacji pracy w zakładach pracy. Gdzie tylko było to możliwe, pracownicy zostali skierowani do wykonywania pracy w formie zdalnej. Było to ogromne wyzwanie logistyczne, w których dotychczas praca była świadczona głównie stacjonarnie w siedzibie pracodawcy. Zmiana sposobu świadczenia pracy przez osoby zatrudnione wpłynęła na wiele kwestii z zakresu prawa pracy, między innymi wymusiła na rządzących zajęcie się tematem uregulowania pracy zdalnej. Przepisy w tym zakresie są obecnie konsultowane w ramach Rady Dialogu Społecznego.

Praca zdalna stawia przed nami jednak o wiele więcej pytań. Jednym z problemów, jaki pojawia się w nawiązaniu do tego tematu, jest obowiązek składania deklaracji CIT-ST do urzędu skarbowego w przypadku, gdy pracodawca posiada zakłady (oddziały) na terenie innej jednostki samorządu niż siedziba przedsiębiorstwa. Czy w przypadku świadczenia pracy zdalnej przez pracowników również możemy mówić o obowiązku składania deklaracji CIT-ST przez podmioty, które przed pandemią nie były do tego zobowiązane?

Kiedy podmiot jest zobligowany do składania deklaracji CIT-ST do Urzędu Skarbowego?

Taki obowiązek zgodnie ustawą (ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r., Dz. U. 2020.1406 t.j. z dnia 18/08/2020; dalej: updop) nakłada na przedsiębiorców art. 28, który stanowi, że:

„Podatnicy posiadający zakłady (oddziały) położone na obszarze jednostki samorządu terytorialnego innej niż właściwa dla ich siedziby są obowiązani składać do urzędu skarbowego w terminie wpłat zaliczek miesięcznych lub kwartalnych oraz załączać do zeznania o wysokości dochodu (straty) informacje, sporządzone zgodnie z odrębnymi przepisami, w celu ustalenia dochodów z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych.”

W tym miejscu należałoby się zastanowić, czym w rozumieniu przytoczonej ustawy jest „zakład (oddział)”. W tym przypadku należy odwołać się do art. 10 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego., Dz.U. 2003 nr 203 poz. 1966) gdzie wskazano, że jest to zamieszczone w umowie o pracę miejsce świadczenia pracy przez pracownika.

Jakie informacje należy wskazać w deklaracji CIT-ST i w jakim terminie powinna być ona przekazana do urzędu skarbowego?

Deklaracja CIT-ST zgodnie z rozporządzeniem (rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2007 r. w sprawie rozliczeń dochodów z tytułu udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, Dz. U. Nr 230, poz. 1693; dalej: Rozporządzenie CIT-ST) powinna zawierać następujące informacje:

• wykaz zakładów, ze wskazaniem jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze te zakłady są położone;
• liczbę osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, świadczących pracę w poszczególnych zakładach:
• na ostatni dzień miesiąca, za który przypada zaliczka na podatek
• na ostatni dzień roku podatkowego, za który składane jest zeznanie o dochodzie (stracie) osiągniętym w danym roku podatkowym.

Czy zmiana miejsca pracy w związku z COVID-19 powoduje konieczność złożenia deklaracji CIT-ST?

Przepisy dotyczące pracy zdalnej w trakcie pandemii koronawirusa, są przepisami przejściowymi. Oznacza to, że w przypadku polecenia pracy zdalnej pracownikowi, czasowej zmianie ulega miejsce jego pracy. Nie oznacza to jednak konieczności zmiany głównego miejsca świadczenia pracy wskazanego w zawartej z pracownikiem umowie o pracę. W związku z powyższym, zgodnie z interpretacjami organów podatkowych, to właśnie wskazane w umowie o pracę miejsce pracy determinuje  obowiązek składania deklaracji CIT-ST bądź brak takiego obowiązku.

Należy jednak w tym miejscu odróżnić sytuację, kiedy pracownik został skierowany do wykonywania czasowej pracy zdalnej w związku z pandemią COVID-19, od sytuacji, gdy pracodawca zawiera umowę o pracę z pracownikiem, której celem od samego początku jest zatrudnienie pracownika w formie zdalnej, czyli w świetle obowiązujących przepisów w ramach telepracy.  W takim przypadku, nawet jeśli umowa o pracę ogólnikowo wskazuje jako miejsce pracy siedzibę pracodawcy, często nawet podając adres wirtualnego biura, to nie jest to zgodne ze stanem faktycznym. Określenie miejsca pracy w umowie o pracę w takim przypadku jest nieprawidłowe i powinno zostać skorygowane. W takiej sytuacji jako miejsce pracy powinien zostać wskazany adres faktycznego wykonywania pracy, czyli w sytuacji home office – adres zamieszkania pracownika. W powyższym przypadku pracodawca będzie zobowiązany do złożenia do urzędu skarbowego informacji CIT-ST.

W jaki sposób ustalić miejsce pracy pracownika, któremu w umowie jako miejsce pracy wskazano obszar województwa lub obszar całego kraju, np. w przypadku przedstawicieli handlowych?

Z interpretacji organów podatkowych wynika, iż w pierwszej kolejności w przypadku tzw. pracowników mobilnych należy ustalić, w jakim miejscu praca jest wykonywana najczęściej. Jeśli nie jesteśmy w stanie wskazać konkretnego miejsca wykonywania pracy, należy przyjąć, iż miejscem świadczenia pracy danego pracownika jest siedziba pracodawcy. W deklaracji CIT-ST należy wtedy wskazać gminę, na obszarze której znajduje się siedziba pracodawcy. Jeśli w przypadku takiego przedsiębiorstwa, w odniesieniu do żadnego z zatrudnionych pracowników nie występują inne miejsca świadczenia pracy niż siedziba pracodawcy, zakład pracy nie jest zobowiązany do składania informacji CIT-ST do urzędu skarbowego.

Należy mieć jednak na uwadze, że w przypadku handlowców, którzy najczęściej w umowach o pracę miejsce pracy wskazane mają jako obszar obejmujący terytorialnie więcej niż jedną gminę, organy podatkowe oraz sądy prezentowały dotychczas rozbieżne stanowiska. Organy podatkowe bowiem stały na stanowisku, iż należy zbadać gdzie obowiązki wykonywane są najczęściej. Jednak Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 26 lutego 2015 r., sygn. I SA/Sz 1178/14) orzekł, iż jest to stanowisko niewłaściwe, gdyż nie ma podstaw, aby przypisywać czas pracy do konkretnego miejsca świadczenia pracy. W związku z powyższym pracownik ten nie powinien zostać przypisany do konkretnej jednostki samorządu terytorialnego, a do jednostki odpowiadającej siedzibie pracodawcy.