Przedstawienie stanu faktycznego wyroku

Sprawa dotyczyła podmiotu, który w latach 2011 r. oraz 2013 r. nabywał wirtualne środki płatnicze w postaci kryptowalut, a następnie w 2013 r. dokonywał ich zbycia. Transakcje miały miejsce na kilku giełdach między innymi w Polsce, Japonii oraz Wielkiej Brytanii.

Skarżący zrealizował około kilkunastu tysięcy transakcji w roku 2013. Zgodnie ze specyfiką jaką charakteryzuje się giełda krytpowalut sprzedaż dokonywana była na rzecz anonimowych nabywców, których nie da się bezpośrednio zidentyfikować. Skarżący nie prowadził przy tym ewidencji księgowej dokonywanych przez siebie transakcji nabywania i zbywania Bitcoinów.

Skarżący nie zarejestrował też, ani nie zgłosił do organów podatkowych dokonanych transakcji oraz nie zarejestrował działalności gospodarczej. Taki stan ówczesny był podstawą do zadania pytania w postaci interpretacji indywidualnej.

Zdaniem organu podatkowego

Organ twierdził, że sprzedaż kryptowalut jest usługą w rozumieniu VAT, która jednocześnie będzie zwolniona przedmiotowoz tego podatku,  jako usługa pośrednictwa.

Dodatkowo organ wskazał, że skarżący działał jak podatnik VAT przypisując takiej działalności wszystkie niezbędne jej cechy wskazane w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Mianowicie działanie w latach 2011 oraz 2013 uznano za działanie w sposób ciągły, a wskazana ilość transakcji (około stu) potraktowano jako stały zamiar uzyskiwania dochodu, a na domiar wszystkie działania były kierowane w celach zarobkowych.

W konsekwencji sprawa trafiła do sądu. Ten zaś podkreślił, że sama okoliczność przeprowadzenia wielu transakcji dotyczących Bitcoinów nie może być decydująca dla uznania go za podatnika VAT, gdyż z racji specyfiki często nie jest to zależne od osoby przeprowadzającej transakcje. W pierwszej instancji sąd nie zauważył również cech stałości oraz regularności czy zorganizowania w działaniu. Uśredniając skarżący dokonywał maksymalnie dwóch zleceń tygodniowo co w ocenie sądu nie było stałe ani regularne przyjmując, że działo się to podczas roku 2011 i 2013. Ryzyko w działaniu na rynku kryptowalut leżało w pełni po stronie sprzedającego, który prowadził rozliczenia na własny rachunek.

Rozstrzygnięcie NSA

Temat stosunkowo długo czekał na rozstrzygnięcie Sądu II instancji jednak finalnie NSA zdroworozsądkowo stanęło po stronie skarżącego podtrzymując zdanie WSA.

Naczelny Sąd Administracyjny ocenił, że przeprowadzona analiza ilościowa transakcji przez Sąd pierwszej instancji nie stanowiła ingerencji w stan faktyczny przedstawiony we wniosku o interpretację, lecz wyrażała własne wnioski. Nie były one jednak zasadniczą przesłanką stanowiska, że aktywność Skarżącego nie była realizowana w warunkach odpowiadających art. 15 ust 1 i 2 ustawy o VAT.

Przedstawiona argumentacja Naczelnego Sądu Administracyjnego w odniesieniu do oceny, że Skarżący realizując zakup i sprzedaż Bitcoinów nie działał w charakterze podatnika VAT, nie uwzględniała wyliczeń przeprowadzonych przez Sąd pierwszej instancji. Nie wpływały więc one na wynik sprawy.

Działalność gospodarcza w ustawie o VAT

Zgodnie z art. 15 ust 2 ustawy o VAT Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicja ta charakteryzuje się, więc pewną uniwersalnością trafiając do wszystkich którzy uczestniczą w obrocie gospodarczym. Szerokie ujęcie działalności gospodarcza i stosunkowe nieostre wytyczne powodują, że gro wykonywanej działalności niezależnie od formy traktowane są w ramach definicji podatnika. Mimo, że nie jest ujęte to wprost w ustawie, działalność gospodarcza musi cechować się profesjonalizm, którego ewidentnie zabrakło w analizowanej sprawie.

Dodatkowo działalność gospodarcza nie musi być prowadzona w celu osiągnięcia zysku, jednak z drugiej strony podmiot dokonujący tylko i wyłącznie czynności nieodpłatnych nie zostanie uznany za podatnika VAT. Działalność również nie musi wykazywać żadnych widocznych efektów, słowem nie jest powiązana z jej rezultatem.

Warto pamiętać, że nie jest jedyna definicja działalności gospodarczej zawartej w ustawach podatkowych.

Wnioski

Sprawa, którą zajmował się sąd cechuje się stosunkowo specyficznym stanem faktycznym, gdyż ewidentnie transakcje zakupu i sprzedaży dokonywane były w sposób sporadyczny.

Pytanie pojawia się jednak co w sytuacji gdy osoba w sposób półprofesjonalny lub na co dzień zarządza transakcjami przeprowadzanymi na kryptowaltuach. Wtedy wydaje się że wyrok mógłby odbiec w stronę podejścia proponowanego przez organy podatkowe przypisując cechy niezbędne dla działań podatnika z art. 15 ustawy o VAT.

Rozliczanie transakcji ad hoc i traktowanie tego jako dodatkową formę zdobywania pieniędzy wydaje się, że jest już rozjaśnione w tej kwestii i wolne od obowiązku posiadaniu statusu podatnika VAT w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Sprawa wymaga jednak głębszego pochylenia, a każdy przypadek powinien być analizowany oddzielnie.

Wyrok NSA z dnia 19 sierpnia 2021 o sygn. I FSK 590/18