1. Odwołanie stanu zagrożenia epidemiologicznego
2. Ulga B+R – sprawowanie funkcji nadzorczych i kierowniczych jako koszt kwalifikowany
3. Ustawa o COVID nie zawiesiła biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych
4. Nowe przepisy o fundacji rodzinnej
5. Kwestia zaległych składek – Interpretacja ogólna Ministra Finansów
6. Mechanizm odwrotnego obciążenia w obrocie krajowym

1. Odwołanie stanu zagrożenia epidemiologicznego

Od 16 maja 2022 roku w Polsce panuje stan zagrożenia epidemiologicznego. W związku jednak z poprawiającą się sytuacją i spadkiem liczby zdiagnozowanych zakażeń SARS-COV-2, w sejmie znalazł się projekt rozporządzenia znoszącego stan zagrożenia.

Projekt obecnie został skierowany do uzgodnień, jednak zgodnie z założeniami stan zagrożenia epidemiologicznego miałby zostać zniesiony do 1 lipca 2023 roku. Będzie miało to znaczące skutki wpływające na obowiązki podatkowe przedsiębiorców. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Raportowanie krajowych schematów podatkowych (MDR) – przywrócony zostanie normalny bieg terminów raportowania; schematy z zawieszonym terminem muszą zostać raportowane do 30. dnia po zakończeniu stanu zagrożenia epidemiologicznego.
• Podatek u źródła (WHT) – konieczność pozyskiwania” od kontrahentów aktualnych certyfikatów na potrzeby stosowania zwolnienia lub stawek preferencyjnych podatku u źródła – w ciągu dwóch miesięcy po odwołaniu.
• Ceny Transferowe – zniesienie ułatwień. Konieczność posiadania oświadczenia podmiotu powiązanego o dokonaniu korekty przy dokonywaniu korekty cen transferowych. Przywrócenie warunku nieponiesienia straty przez podmiot powiązany dla zastosowania zwolnienia z obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych.
• Biała Lista VAT – przywrócenie terminu 8 dni od dnia zlecenia przelewu, dot. Zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek spoza „białej listy podatników VAT”.
• Interpretacje indywidualne – powrót do ustawowego terminu wydawania interpretacji indywidualnych w okresie do 3 miesięcy.

2. Ulga B+R – sprawowanie funkcji nadzorczych i kierowniczych jako koszt kwalifikowany

21 marca 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał korzystny wyrok w sprawie zastosowania ulgi B+R (sygn. akt II FSK 2217/20). Spółka zajmująca się projektowaniem i rozwojem produktów oraz produkcją prototypów zwróciła się z pytaniem, czy wynagrodzenia pracowników sprawujących funkcje nadzorcze i kierownicze mogą zostać rozpoznane jako koszt kwalifikowany. Zaznaczono, że pod uwagę miałyby być brane tylko czynności bezpośrednio związane z działalnością B+R.

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej koszty te nie podlegają odliczeniu w ramach ulgi z art. 18d ustawy o CIT, ponieważ mają one tylko znamiona czynności wspierających działalność B+R. Trudno też przypisać im charakter twórczy czy mający na celu zwiększenie zasobów wiedzy i wykorzystanie ich do tworzenia nowych zastosowań.

Spółka zaskarżyła interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach (sygn. akt I SA/Gl 1588/19) który przyznając rację Spółce, wskazał, że za koszty kwalifikowane uznać trzeba wydatki związane z każdym pracownikiem realizującym taką działalność (B+R), a nie tylko tym bezpośrednio realizującym działalność badawczo-rozwojową. W ustawie o CIT nie jest doprecyzowane o jakie kategorie pracowników chodzi ani nie zostali w niej wyłączeni pracownicy pełniący funkcje nadzorcze i kierownicze. Nie należy zatem wyłączać ze zwolnienia kosztów związanych z nadzorem i kierownictwem ponieważ są one nieodzownym elementem tychże działań. Podejście to potwierdził także Naczelny Sąd Administracyjny. Orzeczenie NSA stanowi ważną wskazówkę dla firm działających w sektorze innowacyjnym.

3. Ustawa o COVID nie zawiesiła biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych

27 marca 2023 r. skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wydał uchwałę o sygn. akt I FPS 2/22, orzekając, że art. 15zzr ust. 1 pkt 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych nie ma zastosowania do przepisów prawa podatkowego. Rozwiązało to kwestię zawieszenia terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych w czasie pandemii, co miało praktyczne znaczenie w ostatnich trzech latach.

Organy podatkowe stosowały wcześniej art. 15zzr ust. 1 pkt 3 wspomnianej ustawy do terminów podatkowych, umożliwiając wydanie decyzji określającej zobowiązanie podatkowe w „przedłużonym” terminie, jednak nie następowało to w sytuacjach korzystnych dla podatników. Brak było jednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych w tym zakresie, a nawet pojawiały się dyskusje na temat długości ewentualnego okresu zawieszenia, co powodowało niepewność.

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego oznacza, że decyzje wymiarowe wydane w „przedłużonym” terminie powinny zostać uchylone, gdyż zostały wydane po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Postępowania, w których wydano te decyzje, powinny zostać zakończone, co wyklucza ich kontynuacje w przyszłości. Podatnicy mogą jednak nadal powoływać się na art. 15zzr ust. 1 ustawy o COVID w odniesieniu do sytuacji związanych z realizacją swoich praw w „przedłużonym” terminie, a zasada in dubio pro tributario ma znaczenie przy interpretacji niejasnych regulacji art. 15zzr.

Uchwała ta jest o tyle istotna, że dotyczy wszystkich podatków i ma wpływ na wszystkie zobowiązania podatkowe, które w okresie obowiązywania przepisu jeszcze nie wygasły. Rozstrzygnięcie tej kwestii w drodze uchwały NSA było konieczne, a do wystąpienia jej skutków konieczne jest uwzględnienie odpowiednich przepisów proceduralnych. Należy jednak wskazać, iż uchwały NSA, w przeciwieństwie do wyroków Trybunałów nie tworzą nowej sytuacji prawnej adresatów decyzji wydanych po okresie przedawnienia na podstawie tych przepisów. Nie stanowi to więc samodzielnej podstawy do wznowienia postępowania albo stwierdzenia nieważności decyzji. W tym zakresie konieczne jest wybranie właściwej podstawy nadzwyczajnego uchylenia decyzji i jego stosowne uzasadnienie. Samo powołanie się na uchwałę NSA nie wystarczy, tym bardziej, że nie wiążą one organów podatkowych i tak trzeba się będzie liczyć z koniecznością doprowadzenia sprawy do sądu administracyjnego.

4. Nowe przepisy o fundacji rodzinnej

Fundacje rodzinne to coraz popularniejsze rozwiązanie dla rodzin, które chcą zapewnić ciągłość swojego biznesu lub chronić swój majątek przed kłopotami związanymi z dziedziczeniem. W zmianach w ustawie o fundacji rodzinnej znalazły się zapisy, które wprowadzają kolejne poprawki w zakresie zasad opodatkowania fundacji oraz jej fundatorów i beneficjentów.

Fundacja rodzinna to organizacja non-profit, której celem jest zarządzanie majątkiem rodziny i realizacja celów społecznych. Jednym z głównych założeń fundacji rodzinnej jest przeniesienie majątku do niej, co umożliwia zminimalizowanie kosztów podatkowych związanych z dziedziczeniem. Fundacja rodzinna pozwala także na lepszą ochronę majątku przed roszczeniami wierzycieli i potencjalnych spadkobierców.

Nowy projekt zakłada zmiany m.in. w zakresie:

• Wprowadzenie koncepcji „ukrytych zysków” – opodatkowanie fundacji rodzinnej 15% CIT – na takiej zasadzie, jak w przypadku wypłaty świadczeń do fundatora lub beneficjentów, w przypadku „świadczenia w postaci ukrytych zysków”.
• Możliwość łączenia roli fundatora/ beneficjenta fundacji rodzinnej z rolą wspólnika w spółkach opodatkowanych estońskim CIT – osoby fizyczne będące fundatorami/ beneficjentami fundacji rodzinnych będą mogły być równocześnie wspólnikami spółek opodatkowanych estońskim CIT.
• Opodatkowanie stawką 10% PIT wypłat do osób z I i II grupy podatkowej – wprowadzenie dodatkowej, trzeciej grupy beneficjentów, którzy zapłacą 10% PIT z tytułu świadczeń wypłacanych z fundacji. Grupę tą mają stanowić osoby z dalszej rodziny np. zięć, synowa, ojczym, macocha, teściowie, zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców.
• Ograniczenie w zakresie zwolnienia fundacji z CIT – rozszerzenie katalogu zdarzeń powodujących opodatkowanie po stronie fundacji, zapłaci ona CIT od przychodów osiąganych z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją rodzinną, beneficjentem lub fundatorem. Dodatkowo, fundacja rodzinna nie skorzysta z podmiotowego zwolnienia z CIT jeśli będąc w organizacji nie zostanie w ciągu pół roku od jej powstania zgłoszona do rejestru bądź sąd rejestrowy prawomocnie odmówi jej zarejestrowania – w takim wypadku fundacja będzie opodatkowana od dnia jej powstania.
• Niedostateczna kapitalizacja – podatnicy CIT otrzymujący finansowanie od fundacji rodzinnej, nie będą zmuszeni wyłączać kosztów ponoszonych w związku z takim finansowaniem z kosztów uzyskania przychodów.

Przedstawione wyżej regulacje weszły w życie 22 maja 2023 r.

5. Kwestia zaległych składek – Interpretacja ogólna Ministra Finansów

Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 30 marca 2023 nr. DD3.8203.1.2023 uznał, że zapłata przez płatnika z własnych środków zaległych składek ZUS jest czynnością neutralną pod względem podatkowym.

Dotychczasowe stanowisko zajmowane w licznych indywidualnych interpretacjach przepisów prawa podatkowego wskazuje, że opłacone – ze środków płatnika składek – zaległe składki ZUS oraz składka zdrowotna, na gruncie przepisów ustawy PIT, są dla podatników (pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców) przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy PIT, zaliczanym odpowiednio do przychodów ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 ustawy PIT), do innych źródeł (art. 20 ust. 1 ustawy PIT) bądź przychodu z umowy zlecenia (art. 13 pkt 8 ustawy PIT).

Konsekwencją takiej kwalifikacji jest ciążący na podmiocie, który zapłacił zaległe składki ZUS oraz składkę zdrowotną, obowiązek płatnika podatku PIT wynikający z art. 32 ustawy PIT (w przypadku przychodu ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy PIT) albo z art. 41 ust. 1 ustawy PIT (w przypadku przychodu z umowy zlecenia, o którym mowa w art. 13 pkt 8 ustawy PIT).

W interpretacji ogólnej MF uznał, że płatnik składek, poprzez zapłatę zaległych składek, wykonuje ciążący na nim obowiązek publicznoprawny, którego nie może scedować na podatników. Dlatego zapłata składek przez płatnika nie może być uznana za świadczenie wykonane „za ubezpieczonych”. Nie powoduje zatem przysporzenia majątkowego zwiększającego majątek podatnika i jako taka nie może być uznana za nieodpłatne świadczenie podlegające PIT. U pracowników nie powstanie przychód podatkowy, a koszty poniesione na opłacenie składek w części w jakiej powinny zostać sfinansowane przez ubezpieczonego, nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodu.

Warto zauważyć, że interpretacja ogólna Ministerstwa Finansów ma charakter wyłącznie informacyjny. Nie jest to jednak prawo, a jedynie wykładnia przepisów podatkowych i ubezpieczeniowych. Jednakże zastosowanie się do interpretacji ogólnej nie może szkodzić temu, kto się do niej zastosował.

6. Mechanizm odwrotnego obciążenia w obrocie krajowym

Od 1 kwietnia 2023 r. do 28 lutego 2025 r. wprowadzono mechanizm odwrotnego obciążenia w przypadku dostawy gazu w systemie gazowym, dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych.

Odwrotne obciążenie polega na przerzuceniu obowiązku rozliczania podatku VAT ze sprzedawcy na nabywcę towaru lub usługi. W takiej sytuacji sprzedawca na fakturze sprzedaży nie wykazuje podatku VAT, lecz stosuje adnotację “odwrotne obciążenie”. Nabywca natomiast wykazuje podatek należny i naliczony w swojej deklaracji VAT.

Wprowadzony okresowo mechanizm będzie miał zastosowanie do transakcji obrotu wymienionymi rodzajami energii i uprawnień pod warunkiem łącznego spełnienia określonych warunków:

• w przypadku dostawy tego gazu lub tej energii – nabywcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT, którego główna działalność w odniesieniu do nabywania gazu lub energii elektrycznej polega na ich odprzedaży i którego własne zużycie tych towarów jest nieznaczne;
• w przypadku świadczenia tych usług – usługobiorcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT;
• dostawa tych towarów (tj. gazu/energii elektrycznej) lub świadczenie tych usług (tj. przenoszenie uprawnień do emisji gazów cieplarnianych), są dokonywane w ramach transakcji zawartej bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
• dostawcą lub usługodawcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.

Ponadto, przed dokonaniem pierwszej transakcji dostawca lub usługodawca i nabywca lub usługobiorca składają naczelnikowi urzędu skarbowego odpowiednie zawiadomienie. Niedopełnienie tego obowiązku lub dopełnienie go po terminie podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.