1. Zmiany w zasadach ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców
2. Możliwość zmiany formy rozliczenia dla przedsiębiorców
3. Nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej w 2022 roku
4. Elektroniczne zawieranie umów – projekt
5. Obowiązek uzasadniania wypowiedzeń umów na czas określony

1. Zmiany w zasadach ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców

W życie weszła kolejna już zmiana w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zmiany dotyczą tym razem osób prowadzących działalność gospodarczą opodatkowanych na zasadach ogólnych (tj. według skali lub podatkiem liniowym albo podatkiem zryczałtowanym). Zmiany wprowadzono ustawą z o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022 poz. 807). Nowe przepisy dotyczące składki na ubezpieczenie zdrowotne weszły w życie 13 kwietnia 2022 r.

Według wprowadzonych zmian przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych:

• ustalając wysokość przychodów z prowadzonej działalności nie uwzględniają przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, z wyjątkiem:
• przychodów uzyskanych z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE na podstawie zezwolenia (art. 21 ust 1 pkt 63a Ustawy o PIT),
• przychodów uzyskanych z działalności gospodarczej osiągniętych z tytułu realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu (art. 21 ust 1 pkt 63b Ustawy o PIT), 
• przychodów korzystających ze zwolnienia z tytułu tzw. ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+, ulgi dla pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 152–154 ustawy o PIT).

• ustalając wysokość dochodu uwzględniają szczególne zasady ustalania dochodu w podatku PIT, o których mowa w art. 24 ust. 1–2b ustawy o PIT, w tym tzw. różnice remanentowe. Zmiana ta pozwoli przedsiębiorcom uwzględnić różnice remanentowe obliczane dla potrzeb podatku PIT;

• prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów, sporządzający remanent w trakcie roku na potrzeby podatku PIT, mogą uwzględniać różnice remanentowe przy obliczaniu miesięcznej składki zdrowotnej.

Nadal jednak nie zmieniły się zasady, zgodnie z którymi podstawa obliczenia składki zdrowotnej nie jest tożsama z podstawą obliczenia podatku PIT (zaliczki na podatek). Oznacza to, że ulgi (np. ulga B+R) i odliczenia (np. strata podatkowa) nie są uwzględniane przy odliczaniu składki zdrowotnej.

Dodatkowo

• ustalając dochód, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i 2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w brzmieniu obowiązującym od 13 kwietnia 2022 r., od przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT (przychody z odpłatnego zbycia określonych składników majątku, np. środków trwałych), dochodu tego ustalonego z uwzględnieniem art. 24 ust. 2 zdanie drugie ustawy o PIT (szczególny sposób ustalania dochodu w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku), nie powiększa się o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r. Chodzi to o np. o środki trwałe, które przedsiębiorca amortyzował przed 2022 r. i odpisy amortyzacyjne zaliczał do kosztów podatkowych.

• ustalając w 2022 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, nie powiększa się dochodu, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i ust. 2c pkt 1 i 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w brzmieniu obowiązującym od 13 kwietnia 2022 r., o różnicę remanentową, gdy remanent końcowy jest wyższy od remanentu początkowego. W konsekwencji, w odniesieniu do roku 2022 przedsiębiorca nie zwiększy dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli remanent końcowy będzie wyższy od remanentu początkowego (art. 24 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o PIT).

W odniesieniu do osób opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych zmiany dotyczą nie uwzględniania dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wysokości przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, z wyjątkiem przychodów określonych w art. 21 ust. 1 pkt 152–154 ustawy o PIT tj. przychodów korzystających ze zwolnienia z tytułu tzw. ulgi na powrót , ulgi dla rodzin 4+, ulgi dla pracujących seniorów .

Należy wskazać, że tak częste zmiany w sposobie obliczania podstaw składki na ubezpieczenie zdrowotne komplikują dodatkowo rozliczenia powodując kolejne, po wprowadzonych wcześniej zmianach, wątpliwości wśród przedsiębiorców. Nie można również  wykluczyć kolejnych zmian w tym zakresie.

2. Możliwość zmiany formy rozliczenia dla przedsiębiorców

Polski Ład 2, który w zasadniczej części ma wejść w życie 1 lipca 2022 r., zawiera kolejne niespodzianki dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Potencjalnie mogą to być propozycje korzystne, ale ustawodawca ani nie ułatwia oceny w tym zakresie (bez pomocy specjalisty), ani też nawet nie ułatwia samego procesu dokonania wyboru.

Rzecz przede wszystkim dotyczy zmiany stawki opodatkowania na tzw. zasadach ogólnych, czyli wg skali podatkowej. Niestety zmienia się tylko najniższa stawka z 17% do 12% przy jednoczesnym jednak zmniejszeniu kwoty wolnej z 5100 zł do 3600 zł. I już tu pojawia się niezasadne zróżnicowanie: podatnicy rozliczający się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych będą mogli wybrać opodatkowanie wg skali już od 1 lipca 2022 r. (czyli zmienić zasady w ciągu roku składając oświadczenie do 22 sierpnia 2022 r.), a podatnicy rozliczający się liniowo już nie. Ci muszą zaczekać do nowego roku, aby zmienić zasady opodatkowania, co oczywiście mogą zrobić ci z opodatkowanych ryczałtem, którzy nie zrobią tego w sierpniu br.

Kolejna różnica dotyczy również kolejnej „dobrej zmiany”, która związana jest z przywróceniem, częściowo, składki zdrowotnej. „Ryczałtowcy będą mogli odliczyć 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, ze  zm.6):

1. z tytułu działalności pozarolniczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
2. za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

– jeżeli nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.”

Podobnie przedsiębiorcy korzystający z karty podatkowej będą mogli odliczyć 19% zapłaconej składki zdrowotnej od karty podatkowej.

Podatnicy rozliczający się wg stawki liniowej będą mogli odliczyć składkę, ale do limitu 8700 zł rocznie.

No i skoro o składkach zdrowotnych mowa to warto zauważyć, iż projekt ustawy o Polskim Ładzie 2 niestety nie znosi niekorzystnych zasad liczenia składki zdrowotnej. Przeciwnie wprowadza się przepisy pozwalające na „wyrównanie” wysokości składki do poziomu wynikającego z jej rocznego podliczenia, nawet jeżeli podatnik w międzyczasie tej składki nie płaci.

3. Nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej w 2022 roku

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej nowelizacja Kodeksu pracy dotycząca pracy zdalnej mogłaby wejść w życie już w II połowie 2022 r. Nowe regulacje zastąpią obecnie obowiązujące przepisy o telepracy, które w praktyce okazały się nie mieć odpowiedniego zastosowania. Głównym założeniem proponowanych zmian jest to, że praca zdalna ma stać się rozwiązaniem stałym, a zasady jej wykonywania mają być ustalane między pracodawcą i pracownikiem. Co więcej, firma będzie mogła jednostronnie polecić taki tryb wykonywania obowiązków tylko w określonych przypadkach.

Projektowane przepisy zakładają, że pracownik będzie wskazywał pracodawcy miejsce wykonywania pracy, przy czym miejsce to będzie musiało być z pracodawcą uzgodnione. Pracodawca będzie zobowiązany pokryć koszty wykonywania pracy zdalnej, w tym dostarczyć pracownikowi wykonującemu pracę zdalną niezbędne materiały i narzędzia pracy, pokryć koszty związane z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją niezbędnych narzędzi pracy, koszty energii elektrycznej oraz niezbędnego dostępu do łączy telekomunikacyjnych lub wypłacić ekwiwalent dla pracownika za korzystanie z własnych narzędzi. Dodatkowo pracodawca będzie zobowiązany pokryć również koszty odpowiednich szkoleń z obsługi dostarczonych narzędzi i zapewnić pracownikowi pomoc techniczną.

Wprowadzone mają być również korzystne rozwiązania m.in. dla rodziców wychowujących dzieci do 4 roku życia, rodzicom opiekującym się osobą z niepełnosprawnością czy też kobietom w ciąży, zgodnie z którymi pracodawca nie będzie mógł odmówić takim pracownikom pracy zdalnej.

Zmiany te pozwolą na uregulowanie wielu kwestii budzących wątpliwości pracodawców oraz pracowników, które pojawiają się od czasu wdrożenia pracy zdalnej na szeroką skalę w wielu firmach. Wśród projektowanych rozwiązań wiele z nich będzie korzystne dla pracowników.

4. Elektroniczne zawieranie umów – projekt

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy o niektórych umowach zawieranych elektronicznie oraz o zmianie ustawy o pomocy społecznej – nr wykazu UD230, (dalej: Projekt): „Zakłada się, że wprowadzony (…) system teleinformatyczny ułatwi zgodnie z prawem sporządzenie umowy o pracę, umów zlecenia, umów uaktywniających oraz umów o pomocy przy zbiorach. Dzięki temu systemowi w jednym miejscu możliwe będzie zarówno zawarcie umowy, jak i jej rejestracja w ZUS. System będzie automatycznie generował deklaracje, i informacje. Za pośrednictwem Systemu możliwe będzie podpisywanie ww. dokumentów  i wysyłanie ich bezpośrednio z Systemu”.

Projektowana ustawa ma na celu przyczynić się do znacznego zmniejszenia obciążeń w tym m.in. zapewnienie zawierania umów zgodnie z obowiązującymi regulacjami, a także gwarancję prawidłowego naliczania i odprowadzania podatków oraz składek na ubezpieczenie. System ten ma zapewnić bezpieczeństwo pracodawcy, bądź rodzicom zatrudniającym nianie, poprzez autoryzowany dostęp do systemu teleinformatycznego ZUS w  celu przeznaczenia dokumentów ubezpieczeniowych pracownika, bądź przykładowo niani. System będzie posiadał szereg zautomatyzowanych procesów dotyczących przekazywania umów do ZUS oraz urzędów skarbowych. Zakłada się, że System ten zapewni pracodawcy takie funkcjonalności jak obliczenie wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi oraz co ważne – umożliwi archiwizowanie dokumentacji przez lata.

Usprawnienie powyższych czynności ma dotyczyć w szczególności mikroprzedsiębiorców, rolników oraz osób fizycznych, które zawierają umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o świadczenie usług. Jak wynika z Projektu, początkowo system teleinformatyczny ma być dobrowolny. Warunkiem wdrożenia takich umów do Systemu, będzie wyrażenie zgody przez obie strony, a także wprowadzenie wszystkich, niezbędnych danych. W myśl art. 16 Projektu, ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia.

Choć System potencjalnie może mieć pozytywny wpływ dla pracodawców ze względu na znaczne usprawnienie procesu zawierania umów, to warto mieć na uwadze fakt, że tak utworzony system teleinformatyczny może być wykorzystany jako narzędzie do identyfikowania wszelkich nieprawidłowości w zatrudnieniu.

5. Obowiązek uzasadniania wypowiedzeń umów na czas określony

15 lutego 2022 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (numer wykazu: UC118). Przyczyną nowelizacji Kodeksu pracy mają być prace nad wdrożeniem do polskiego porządku prawnego dwóch unijnych dyrektyw.

W związku z wystąpieniem Komisji Europejskiej dotyczącym odmiennego traktowania pracowników zatrudnionych na czas określony w porównaniu z pracownikami zatrudnionymi na czas nieokreślony, nieuzasadnione jest nierówne traktowanie pracowników zatrudnionych na czas określony w zakresie wypowiadania umów o pracę w stosunku do pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony, w związku z czym zaproponowano wprowadzenia zmian w zakresie warunków wypowiadania umów o pracę dla tej grupy pracowników.

Projektowane zmiany dotyczące warunków wypowiadania umów na czas określony obejmują wprowadzenie nowych przepisów do Kodeksu pracy regulujących:

• obowiązek wskazania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony,
• obowiązek zawiadamiania o wypowiedzeniu i jego powodach na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową,
• możliwość ubiegania się o przywrócenie do pracy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, a umowa uległa już rozwiązaniu,

Uchylone mają być również przepisy przewidujące, że pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie, jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy.

Jeżeli projektowane zmiany wejdą w życie na pracodawcy ciążyć będzie nie tylko obowiązek wskazania samej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, ale także jej dostatecznego skonkretyzowania oraz podania jej w sposób zrozumiały. Zdaniem ustawodawcy zmiany te usuną nierówności w Kodeksie pracy między umowami o pracę na czas określony i umowami o pracę na czas nieokreślony.

---